Projemiz kapsamından yararlanarak hazırlamış olduğumuz doktora tezlerinden biri daha başarıyla tamamlandı. Bayali Gezer’in hazırladığı “Dış Politika ve Kriz Yönetiminde İstihbarat” başlıklı doktora tezi 1 Eylül 2023 tarihinde toplanan jürimiz tarafından değerlendirilerek Bayali Gezer PhD ünvanına layık görüldü.
Dr. Bayali Gezer’i başarısından dolayı kutlar, projemize katkısından dolayı teşekkür ederiz.
Tez hazırlık sürecinde ve jüride görev alan değerli hocalarımızın katkıları için de ayrıca teşekkür ederiz.
DIŞ POLİTİKA VE KRİZ YÖNETİMİNDE İSTİHBARAT
Bu çalışma dış politika ve kriz yönetimi süreçlerinde istihbaratın oynadığı rolü ortaya koymayı hedeflemektedir. Dış politika ve güvelik çalışmalarının çoğu istihbaratı göz ardı ettikleri için eksiktir. Zira istihbarat teşkilatları, sadece karar vericilere kritik bilgi desteğinde bulunmakla kalmaz, aynı zamanda “gizli” bir el olarak sahadaki gelişmelere yön vererek politikalara eşsiz bir katkıda bulunurlar.
Çalışmada Türk Dış Politikası Kriz İncelemeleri Grubu’nun yürüttüğü proje kapsamında belirlenen 36 adet kriz ele alınmıştır. Yapılan ön değerlendirme sonucunda 36 krizden dokuzunun yoğun bir şekilde istihbarat faaliyeti içerdiği görülerek bu krizler detaylı incelemeye tabi tutulmuştur. Bununla birlikte incelenecek krizlerin hem küresel ve bölgesel konjonktür hem de Türkiye’nin dış ve güvenlik politikalarının köklü değişimleri bünyesinde barındıran üç dönemden oluşan kategorizasyon içerisinde dengeli bir dağılıma sahip olmasına da dikkat edilmiştir. Ulaşılan bulgulara bakıldığında tezde ele alınan krizlerin hem nicelik hem de nitelik olarak istihbarat incelemesi için doğru ve yeterli bir örneklem olduğu görülmüştür.
Hipotezlerin sınanması sonucunda; dış politika krizleri ile istihbarat arasında yakın bir etkileşimin olduğu, diplomasi ile istihbarat faaliyetlerinin birbirlerinin tamamlayıcısı, destekleyicisi ve yönlendiricisi olarak işleyebildiği ve bu işleyişteki başarının krizin sonucuna müspet olarak yansıdığı, istihbaratın örtülü faaliyetler üzerinden sahada yaptığı etkilerle diplomasinin elini güçlendirebildiği, özellikle terör örgütleri ile iletişime geçilmesinin gerekli olduğu durumlarda istihbarat teşkilatının bir müzakere ve pazarlık unsuru olarak kullanılabildiği, yüksek bir istihbarat kapasitesine sahip olmanın karar vericilere ve sahadaki dost unsurlara durum üstünlüğü sağladığı tespitlerine ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Dış politika krizi, kriz yönetiminde istihbarat, istihbarat fonksiyonları.
ABSTRACT
INTELLIGENCE IN FOREIGN POLICY AND CRISIS MANAGEMENT
This study aims to explore the role of intelligence in foreign policy and crisis management processes. Most foreign policy and security studies are incomplete because of their ignorance of intelligence. Indeed, intelligence agencies make a unique contribution to policies not only by providing critical information to decision makers, but also by shaping events on the field as a “hidden” hand.
In this study, 36 crises were taken into consideration that were identified within the scope of the project carried out by the Turkish Foreign Policy Crisis Studies Group. As a result of the initial assessment, nine out the 36 crises were analysed in detail since they were found to involve intensive intelligence activities. At the same time, it was also ensured that the examined crises had a balanced distribution in a three-period categorization that includes both the global and regional conjuncture and the certain changes in Turkey’s foreign and security policies. In light of the findings, it is observed that the crises analysed in the thesis are a proper and adequate sample for intelligence research in terms of both quantity and quality.
As a result of testing the hypotheses, the following conclusions have been reached: there is a strong interaction between foreign policy crises and intelligence; diplomacy and intelligence activities can operate as complementary, supportive and directive of each other and the success in this functioning is reflected positively on the outcome of the crisis; intelligence can empower the hand of diplomacy through its effects on the field through covert activities; especially in cases where it is necessary to communicate with terrorist organizations, the intelligence agencies can be employed as an instrument of negotiation and bargaining; having a high intelligence capacity provides a superior situation to decision-makers and friendly elements on the field.
Keywords: Foreign policy crisis, intelligence in crisis management, intelligence functions.