TÜRKİYE DIŞ POLİTİKA KRİZLERİ YÖNETİMİ ÖZET TABLOSU KRİZ ANALİZİ İÇİN SÜREÇ
UYUŞMAZLIK YÖNETİMİ ÇATIŞMA YÖNETİMİ KRİZ YÖNETİM EVRESİ KRİZİN VE KRİZ YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİ
NO KRiZİN ADI DIŞ POLİTİKA KRİZİNİN TARAFLARI KARAR ALMA YAPILARI KARAR ALMA SÜRECİNDE SEÇİLMİŞ AKTÖRLER UYUŞMAZLIK ÇATIŞMA KRİZİN TETİKLENME TARİHİ KRİZİN SONA ERME TARİHİ KRİZİN TİPİ KRİZİ TETİKLEYEN OLAY KRİZ YÖNETİM STRATEJİLERİ 3. AKTÖR : UA ÖRGÜTLER 3. AKTÖR : DEVLETLER KRİZİN SONUCU
1980 1981
KRiZİN ADI TÜRKİYE – HÜKÜMET BİÇİMİ TÜRKİYE – KARAR ALMA BİRİMİ BÜYÜKLÜĞÜ TÜRKİYE – KARAR ALMA BİRİMİNİN YAPISI KRİZ SÜRECİNDE KARAR ALMADA ÖNE ÇIKAN LİDER KRİZİN DİĞER TARAFI KARŞI TARAF HÜKÜMET BİÇİMİ KARAR ALMA BİRİMİ BÜYÜKLÜĞÜ KARAR ALMA BİRİMİNİN YAPISI KRİZ SÜRECİNDE KARAR ALMADA ÖNE ÇIKAN LİDER AKTÖRLER ARASI İLETİŞİMİN DÜZEYİ AKTÖRLER TÜRKİYE KARŞI TARAF ULUSLARARASI SİSTEMİN YAPISI SİSTEM DÜZEYİ BAKIMINDAN KRİZ BASKIN AKTÖRLER KRİZ SÜRECİNDE ULUSLARARASI – BÖLGESEL GÜNDEM KRİZ COĞRAFYASI KRİZ ÖNCESİ EVRESİ TIRMANMA – KRİZ EVRESİ KRİZ SONLANMA – YUMUŞAMA EVRESİ KRİZ SONRASI EVRE ÇATIŞMA – KRİZ İLİŞKİSİ KRİZİ TETİKLEYEN AKTÖR KRİZDE TARAF AKTÖR SAYISI ORTAYA ÇIKIŞ ŞEKLİNE GÖRE KRİZ ÇIKARAN TARAFIN NİYETİ VEYA ROLÜNE GÖRE KRİZİN KONUSU-İÇERİĞİNE GÖRE İÇ – DIŞ TETİKLEYİCİ EYLEM KRİZİN TETİKLEYİCİSİ KRİZ TETİKLEYİCİSİNİN ŞEKLİ TEHDİDE / KRİZ YARATAN OLAYA İLK TEPKİ TEHDİDİN CİDDİYETİ TÜRKİYE’NİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ TÜRKİYE’NİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ RAKİBİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ RAKİBİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ ŞİDDET SEVİYESİ 3. AKTÖR MÜDAHİL ÖRGÜT 3. AKTÖR UA ÖRGÜT DAVRANIŞI 3. AKTÖR MÜDAHİL DEVLET 3. AKTÖR DEVLET DAVRANIŞI SONUCUN NİTELİĞİ SONUCUN ŞEKLİ KRİZ SONRASI DURUM
1981 LİMNİ KRİZİ TÜRKİYE ASKERİ HÜKÜMET KÜÇÜK/1-4 KİŞİDEN OLUŞAN KURUMSAL (Bakanlar Kurulu, Milli Güvenlik Kurulu, Devrim Komuta Konseyi, Genel Kurmay Başkanlığı, vb.) KENAN EVREN YUNANİSTAN ÇOĞUNLUK HÜKÜMETİ ORTA/5-10 KİŞİDEN OLUŞAN KURUMSAL (Bakanlar Kurulu, Milli Güvenlik Kurulu, Devrim Komuta Konseyi, Genel Kurmay Başkanlığı, vb.) Andreas Papandreou DİPLOMATİK TEMSİLCİ DÜZEYİNDE Devlet Başkanı Devlet Başkanı Konstantin Karamanlis (15 Mayıs 1980-10 Mart 1985) İKİ KUTUPLU BÖLGESEL ALT SİSTEM ABD BASKIN – SÜPERGÜÇLER ARASI SİYASİ-DİPLOMATİK ÇATIŞMA EGE DENİZİ TEKRARLAYAN ÇATIŞMA DEVLET İKİ TARAFLI GELİŞEN KRİZ ALGISAL GÜVENLİK KRİZİ ASKERİ-GÜVENLİK KRİZİ TETİKLEYİCİ EYLEM DIŞARIDA DIŞ DEĞİŞİM(DD) (DD) MEŞRULUK SORGULANMASI SİYASİ TEPKİ AĞIR HASAR ZORLAYICI DİPLOMASİ (COERCIVE DIPLOMACY) ARABULUCULUK OLDU BİTTİ STRATEJİSİ (FAIT ACCOMPLI) ASKERİ OLMAYAN BASKI PSİKOLOJİK STRES VE BASKI YARATMA NATO ARABULUCULUK ABD SONUÇSUZ MÜZAKERELER KRİZ HALİ DEVAM EDİYOR ZAMANLA UNUTULMA BELİRSİZ
TEK PARTİ HÜKÜMETİ TURGUT ÖZAL KENAN EVREN UYUTULAN KRİZ KURGULANMIŞ DİPLOMATİK-SİYASİ ŞİDDET İÇERMEYEN ASKERİ(ŞİA) (DD) SİLAHLANMA SÖZLÜ TEPKİ BASKI KONTROLLÜ BASKI STRATEJİSİ (CONTROLLED PRESSURE) MÜZAKERE YIPRATMA (ATTRITION) ŞİDDET İÇERMEYEN ÇOKLU ÇÖZÜM ŞİDDET UNSURU YOK SONUÇSUZ MÜZAKERELER ALMANYA
MEŞRUİYET HUKUKSAL (DD) SİSTEMDEKİ DEĞİŞİM ŞİDDET İÇERMEYEN DİĞER SAYGINLIK VE HAK KAYBI ŞİDDET İÇERMEYEN ASKERİ İNGİLTERE
Fuat Aksu, Türk – Yunan İlişkileri: İlişkilerin Yönelimini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir İnceleme, Ankara: SAEMK Yay., 2001. (S) ANLAŞMA İHLALİ SINIRLI ASKERİ TEHDİT
TOPRAKSAL BÜYÜKLÜK DEVLETİN YAŞI KRİZ ANINDA REJİM TİPİ KRİZ ANINDA REJİMİN ÖMRÜ KRİZ SÜRECİNDE ULUSAL GÜNDEMDE ÖNE ÇIKAN KONULAR TOPRAKSAL BÜYÜKLÜK DEVLETİN YAŞI KRİZ ANINDA REJİM TİPİ KRİZ ANINDA REJİMİN ÖMRÜ KRİZ SÜRECİNDE ULUSAL GÜNDEMDE ÖNE ÇIKAN KONULAR Başbakan Başbakan FİİLİ DURUM YARATMA SİYASİ
100.000- 1.000.000km2 1648 ÖNCESİ DOĞRUDAN ASKERİ YÖNETİM 3 – 25 YIL EKONOMİK, MALİ SORUNLAR 100.000- 1.000.000km2 1815-1918 DEMOKRATİK REJİM 3 – 25 YIL EKONOMİK, MALİ SORUNLAR BÜLEND ULUSU ANDREAS PAPANDREU STATÜ İHLALİ VARLIĞA YÖNELİK TEHDİT
DOLAYLI ASKERİ YÖNETİM ULUSAL GÜVENLİK VE TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜ İNSAN HAKLARI İHLALLERİ TURGUT ÖZAL
DEMOKRATİK REJİM YENİ BAĞIMSIZ DEVLET
Başbakan Yardımcısı
Başbakan Yardımcısı
ZEYYAT BAYKARA
TURGUT ÖZAL
KRİZ ANINDA HAYAT PAHALILIĞI İŞ HAYATINDA DÜZENSİZLİK KRİZ ANINDA EKONOMİK DURUM KRİZ ANINDA KİTLESEL ŞİDDET OLAYLARI KRİZ DÖNEMİNDE ANAYASA (TÜRKİYE) KRİZ ANINDA HAYAT PAHALILIĞI İŞ HAYATINDA DÜZENSİZLİK KRİZ ANINDA EKONOMİK DURUM KRİZ ANINDA KİTLESEL ŞİDDET OLAYLARI KRİZİN SÜPER GÜÇLERDE YARATTIĞI TEHDİT ALGISI
KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ NORMAL EKONOMİK DURUM KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ 1924 ANAYASASI KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ EKONOMİK SORUNLARDA ARTIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ BİR TEHDİT DEĞİL
KRİZ ANINDA İŞSİZLİK TÜKETİM MALLARINDA KISITLAMALAR KRİZ ANINDA REJİM BASKISI KRİZ ANINDA HÜKÜMET İSTİKRARSIZLIĞI KRİZ ANINDA İŞSİZLİK TÜKETİM MALLARINDA KISITLAMALAR KRİZ ANINDA REJİM BASKISI KRİZ ANINDA HÜKÜMET İSTİKRARSIZLIĞI Dışişleri Bakanı Dışişleri Bakanı Konstantin Miçotakis (1980-1981)
KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ İlter Türkmen Ioannis Haralambopoulos (1981-1985)
Vahit Melih Halefoğlu Karolos Papoulias (1985-1989)
KRİZ ANINDA YİYECEK FİYATLARI KRİZ ANINDA ENFLASYON KRİZ ANINDA TOPLUMSAL HUZURSUZLUK KRİZ ANINDA NÜKLEER KAPASİTESİ KRİZ ANINDA YİYECEK FİYATLARI KRİZ ANINDA ENFLASYON KRİZ ANINDA TOPLUMSAL HUZURSUZLUK KRİZ ANINDA NÜKLEER KAPASİTESİ Savunma Bakanı Savunma Bakanı Evangelos Averoff (1974-1981)
KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ 5 YIL İÇİNDE [ASKERİ]NÜKLEER YETENEĞE ULAŞABİLİR DEĞİL KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ KRİZ DÖNEMİ BOYUNCA NORMAL DÜZEYDE ARTIŞ VEYA AZALIŞ 5 YIL İÇİNDE [ASKERİ]NÜKLEER YETENEĞE ULAŞABİLİR DEĞİL Ümit Haluk BAYÜLKEN Andreas Papandreou (1981-1986)
GÜÇ KAPASİTESİ ULUSLARARASI ÖRGÜTLERE ÜYELİK İTTİFAK KURABİLME KAPASİTESİ GÜÇ KAPASİTESİ ULUSLARARASI ÖRGÜTLERE ÜYELİK İTTİFAK KURABİLME KAPASİTESİ Gnkur Bşk. Gnkur Bşk. Agamemnon Gratsios (1980-1982)
ORTA ÖLÇEKLİ GÜÇ BM ÜYELİĞİ SÜPER VEYA BÜYÜK GÜÇLERLE RESMİ MÜTTEFİKLİK ORTA ÖLÇEKLİ GÜÇ BM ÜYELİĞİ SÜPER VEYA BÜYÜK GÜÇLERLE RESMİ MÜTTEFİKLİK A. KENAN EVREN Theodoros Degiannis (1982-1984)
Nikolaos Kouris (1984-1989)
Diplomat
Diplomat () Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri
Diğer 2
Diğer 1
TÜRKİYE CUMHURİYETİ 12 Eylül 1980 askeri müdahalesiyle karar alma yapısı değişmiştir. Milli Güvenlik Konseyi’nin karar alma sürecinde belirleyici olduğu bir dönemde Türkiye ve Yunanistan arasındaki uyuşmazlıklar gündemde yerini korumuştur. Yunanistan’ın NATO askeri kanadına geri dönüşü, Rogers Planı’nın uygulanmasında karşılaşılan sorunların yanı sıra Yunanistan’ın silahlandırmış olduğu Limni Adası’nı NATO savunma planlarına dahil etmeye çalışması iki ülke arasında krizin doğmasına neden olmuştur. Yunanistan’da Anderas Papandreou’nun Türkiye ile doğrudan müzakereye girmekten kaçındığı bu dönemde diplomatik-siyasi ilişkilerin düzeyi düşmüştür. İki ülke karar alıcılarının bir araya gelerek diyalog sürecini başlatmaya çalıştıkları girişim 1988 yılında Davos’ta gerçekleşmiştir. Bu sürecin başlatılmasında 1987 Ege krizinin de rol oynadığını söylemek mümkündür. İkinci dalga soğuk savaş dönemi. Afganistan’ın işgali, İran İslam Devrimi gibi bölgesel gelişmelerin yanı sıra iki blok arasında ortaya çıkan silahlanma yarışı Avrupa’da da kendini hissettirmektedir. Yunanistan’ın NATO askeri kanadına dönmesine koşut olarak ittifakın güneydoğu kanadında komuta kontrol sorunlarının henüz giderilememiş olduğu görülmektedir. Balkanlar, Doğu Akdeniz Yunanistan’ın NATO askeri kanadına dönüşü ile birlikte daha önce silahlandırmış olduğu fakat silahlandırmış olduğunu kabul etmediği Limni Adası’ndaki kuvvetlerini NATO savunma planları içerisine dahil etmek istemesine Türkiye karşı çıkmış ve bu adaların Lozan Barış Antlaşması ve diğer antlaşmalar çerçevesidne silahsızlandırılmış statüde olduğunu ileri sürmüştür. Yunanistan Limni Adası’ndaki silahlandırma faaliyetlerini meşrulaştırmaya dönük söylem ve eylemlerini NATO çerçevesinde arttırmış, Türkiye de buna karşı çıkmıştır. . Türkiye ile Yunanistan arasında bu dönemde azınlıkların statüsü, Kıbrıs’taki gelişmeler ve Ege Denizi özelinde çok sayıda uyuşmazlık söz konusudur. Bu uyuşmazlıklar ise 1950’li yıllardan sonra çok sayıda krize kaynaklık etmiştir. Adaların silahsızlandırılmış statüsünün ihlaline dair uyuşmazlık da bu süreç içerisinde tarafları karşı karşıya getirmiştir. Limni Adası’nın NATO savunma planlarına dahil edilmeye çalışılması krizi tetikleyen gelişme olarak görülmektedir. Söz konusu krizde tetikleyici söz ve eyelm doğrudan Yunanistan hükümeti tarafından gerçekleştirilmiştir. Kriz esasta Türkiye ile Yunanistan arasında bir “dış politika krizi”dir. Etkileri bakımından ise her iki ülkenin ittifak ilişkisi içerisinde yer aldığı NATO’yu da ilgilendirmektedir. Krize dair uyaranlara baktığımızda Yunanistan’ın silahlandırma girişimlerini meşrulaştırmak için giriştiği çabalar süreci gelişen bir kriz özelliğinde görmemize yol açmaktadır. Nitekim uyuşmazlığın 1980’lerden itibaren ilişkilere girdiği görülmektedir. Krize ilişkin tetikleyici tercihi yapan tarafın Yunanistan olduğu dikkate alındığında Yunanistan’ın Limni’yi gizli/açık silahlandırmaya başladığı görülmektedir. Dolayısıyla uluslararası antlaşmalara aykırı olarak statüyü tek yanlı değiştirmeye çalışmak Yunanistan bakımından krizin kurgulandığını göstermektedir. Silahlandırma faaliyetinin öğrenilmesi ile Türkiye’nin göstereceği tepkinin tüm riskleri ile değerlendirildiği düşünülebilir. Diğer yandan krizi tetikleyen eylem Türkiye bakımından güvenlik algısına yönetlik tehdit niteliğindedir. Yunanistan Türkiye’den kaynaklandığını düşündüğü “tehdit”i bertaraf etmek için önlem aldığını iddia ederken Türkiye bu girişimi kendi statüsü ve güvenliği bakımından “fiili ihlal” ve thedit olarak nitelendirmiştir. Bu ise taraflar açısından algısal güvenlik ikilemi yaratmıştır. Yunanistan’ın Limni Adası’nı silahlandırması 1923 Lozan Barış Antlaşması’nın silahsızlandırma hükümlerine aykırı bir eylem niteliğinde olduğundan hukuki olduğu kadar siyasi niteliğe de sahiptir. Krizi tetikleyen eylem askeri bir güç dengesini ve ülkesel güvenliği de ilgilendirdiğinden askeri bir boyutu da dikkate almak gerekir. Türkiye bakımından kriz olarak değerlendirilen gelişme/ tetikleyici eylem ülkesel sınırların dışında, Yunanistan’da alınan bir kararla ortaya çıkmıştır. Krizi tetikleyici eylem, bir dış değişine işaret etmektedir. Bu dış değişim Yunanistan’ın NATO askeri kanadına dönüşü ile koşut gerçekleşmiş ve Yunanistan Limni Adası’nda gerçekleştirdiği askerileştirme-silahandırma faaliyetlerine meşruluk kazandırmak istemiştir. Bu tercih Yunnaistan açısından siyasi bir tercih olup şiddet içermeyen fakat askeri nitelikteki eylemlerle desteklenmiştir. Krizi tetikleyen eylemin şekli çok sayıda söz, eylem, davranışı birlikte değerlendirmeyi gerektirmektedir. Yunanistan Limni’yi silahlandırarak buradaki eylemlerine meşruluk kazandırmak isterken, adaların silahsızlandırılmış statüsünün meşruluğunu tartışmaya açmıştır. Bunu fiili durum yaratarak ve statüyü ihlal ederek gerçekleştirmiştir. Fiili durumu askeri araç ve yöntemlerle gerçekleştirmiş olduğu için bu bir silahlanma faaliyeti olarak kabul edilmiştir. Türkiye’nin kriz yaratan söz, eylem, davranışa karşı tepkisi diplomatik-siyasi seçenekler ve yöntemler üzerinden şekillenmiştir. Yunanistan’ın eyelemine tepki gerek ikili düzeyde gerekse ittifak düzeyinde NATO çerçevesinde dillendirilmiştir. Yunanistan’ın planları NATO çerçevesinde veto edilerek meşrulaştırma çabaları engellenmiştir. Bu bağlamda şiddet içermeyen askeri seçenekler de dahil olmak üzere çoklu bir tepki gösterme süreci izlenmiştir. Yunanistan’ın adaları silahlandırma girişimi Türkiye üzerinde siyasi, hukuki ve askeri anlamda baskı yaratma girşiminin bir parçası olarak değerlendirilmiştir. Tehdit eğer tepki gösterilmezse Türkiye’nin siyasi hak ve çıkarları bakımından ağır hasar yaratabilecek nitelikte görülmüştür. Dolayısıyla egemenliğin, statü kuran antlaşmaların ihlali olarak değerlendirilen bu ihlallere tepki gösterilmemesi durumunda hak ve saygınlık kaybına uğrama riski göz önünde bulundurulmuştur. Statünün fiili ihlali sayılacak bu davranış karşısında Türkiye ihlale sessiz kalmayacağını diplomatik, siyasi, askeri düzeyde girişimleri ile sergilemiştir. Kriz yönetim stratejileri bakımından zorlayıcı diplomasinin düşük düzeyde uygulandığını (Dene-Gör), (Baskıyı Aşamalı Arttırma) söylemek mümkündür. Ayrıca ilerleyen süreçte kontrollü baskı stratejisi de uygulanarak taraflar arasında sıcak bir askeri çatışmaya sürüklenmekten kaçınılmıştır. Temel olarak doğrudan-dolaylı müzakerlerle ihlal olarak değerlendirilen davranıştan geri adım atılması sağlanmaya çalışılmıştır. Bunun başarılamadığı durumda ise fiili durumun önü alınmaya çalışılmış ve NATO çerçevesinde meşrulaştırılma süreci kapatılmış, engellenmiştir. Sınırılı ölçüde bir askeri baskı yaratılmış olsa da NATO/ABD arabuluculuğundan yararlanılmaya çalışılmıştır. Özünde iki ülke arasında sıcak bir askeri çatışmaya yol açabilecek seçenekler uygulamaktan kaçınılmıştır. Yunanistan’ın krizi tırmandıracak davranışı uygulamaya koyduğu süreç dikkate alındığında uyguladığı stratejiyi oldu-bitti stratejisi olarak kabul edebiliriz. Özellikle 1980 askeri darbesinin yaratmış olduğu olumsuz etki ve Yunanistan’ın NATO askeri kanadına geri dönmüş olmasının sağladığı avantaj uygun ortamı sağlamıştır. Bu aynı zamanda bir yıpratma stratejisi izlediğini de göstermektedir. Çünkü kriz sürecinde topyekün tüm adaların silahlanmasını değil sınırlı olarak Limni adasının silahlandırılmış olma halini kayıtlara geçirmeye çalışmıştır. Bunu başardığı takdirde diğer adaların da silahlandırılmasını talep edebileceğini düşünmüştür. Yunanistan’ın oldu-bitti stratejisini doğrudan silahlı bir çatışmaya yol açmayacak şekilde siyasi baskılarla uygulamaya çalıştığı görülmektedir. Adaları silahlandırmaya hakkı olduğunu Türkiye üzerinde oluşturmaya çalıştığı siyasi baskılarla kabul ettirmeye odaklanmış; Türkiye’nin sert askeri tepki göstermesinin önünü kesmiştir. Kriz sürecinde iki ülke arasında gerginliğin düzeyi zaman zaman artmış olsa da askeri anlamda sıcak bir çatışma evresine geçilmemiştir. Sıcak çatışma riskinin yaratmış olduğu psikolojik baskı taraflar üzerinde üçüncü ülke ve ittifakların baskı kurmasına yol açmıştır. Her iki ülkenin de bu dönemde üyesi bulunduğu NATO taraflar arasında hem arabulucuk açısından hem de diyalog açısından esas platformu oluşturmuştur. Yunanistan’ın Limni’yi NATO savunma planları içerisine dahil etmek istemesi NATO’yu kriz sürecinde doğrudan ilgili taraflardan biri durumuna getirmiştir. NATO’nun sürece katkısı hem diyalog platformu olması hem de müzakereler açısından etkili olmuştur. Temel uluslararası aktör ABD olmuştur.
0 Bu değişken krizi betimleyen jenerik isim hakkında bilgi içerir. Bu değişken krizin taraflarından birinin Türkiye Cumhuriyeti olduğunu belirtir. Bu değişken kriz anında Türkiye’deki yürütmenin nasıl bir yapıya sahip olduğu hakkında bilgi verir. Kriz anında seçeneklere karar verecek karar birimi her zaman rejimin şekillendirdiği resmi organ değildir. Buradaki karar birimi gerçekte krizin tetikleyicine karşı tepkiyi formule eden birimdir. Dolayısıyla karşı tepkiyi formule eden birimde kaç karar vericinin yer aldığına bakılmalıdır. “Karar verici” terimi asker-sivil görevli, bürokrat veya herhangi bir danışman için değil siyasi liderler için kullanılmaktadır. The decisional unit is not necessarily the formal body designated by a crisis actor’s regime to make choices, but rather that body which actually formulates the major response to the crisis trigger, as reported in MAJRES (see Variable 10 below). Thus, the question is how many decision makers participated in formulating the major response. The term “decision maker” refers to political leaders, not bureaucrats or military officers, or any other advisors. Bu değişken bir devletin dış politika krizlerindeki tepkisini şekillendirecek karar verme biriminin yapısını sorgulamaktadır. This variable examines the structure of the decision-making unit which formulated a state’s major response to its foreign policy crisis. Bu değişken kriz anında kararları veren ulusal liderin kim olduğu ve liderlik yetenekleri/kapasitesi hakkında bilgi verir. Bu değişken incelenecek krizin diğer tarafı hakkında bilgi verir. Bu değişken kriz anında krizin karşı tarafı olan aktörün hükümet yapısı-şekli hakkında bilgi verir. Bu değişken kriz anında kararları veren birimde kaç kişinin yer aldığı hakkında bilgi verir. Bu değişken kriz anında kararları veren birimin yapısı-oluşumu hakkında bilgi verir. Bu değişken kriz anında kararları veren ulusal liderin kim olduğu ve liderlik yetenekleri/kapasitesi hakkında bilgi verir. Bu değişken kriz yönetim sürecinde taraflar arasındaki iletişimin hangi düzeyde gerçekleştirildiği hakkında bilgi verir. This variable identifies the highest ranking person with primary communications responsibilities during a foreign policy crisis. These communications are with allies, adversaries or third parties. Where the offices of head of state and head of government are combined, the case was coded head of state. Bu değişken kriz anında kararları veren siyasal aktörler ve karar alma sürecine katkıda bulunan sivil-asker bürokratların kimlerden oluştuğu hakkında bilgi verir. Bu değişken kriz anında Türkiye’de kararları veren siyasal aktörler ve karar alma sürecine katkıda bulunan sivil-asker bürokratların kimler olduğu hakkında bilgi verir. Bu değişken kriz anında karşı tarafta kararları veren siyasal aktörler ve karar alma sürecine katkıda bulunan sivil-asker bürokratların kimler olduğu hakkında bilgi verir. Bu değişken krizin ortaya çıktığı dönemde var olan uluslararası sistemin temel özellikleri hakkında bilgi verir. Bu değişken krizin ortaya çıktığı dönemde uluslararası – bölgesel düzen / kurumsallaşma / yapı özellikleri hakkında bilgi verir. Bu değişken krizin ortaya çıktığı dönemde uluslararası – bölgesel düzende baskın – etkin olan uluslararası – bölgesel aktör hakkında bilgi verir. Bu değişken krizin ortaya çıktığı dönemde uluslararası – bölgesel düzende gündemi oluşturan konular hakkında bilgi verir. Bu değişken krizin ortaya çıktığı coğrafi konum hakkında bilgi verir. Bu değişken krize ilişkin uyuşmazlık konusunun taraflar arasında ne zaman ve hangi söz-eylem-durum ile ortaya çıktığı hakkında bilgi verir. Uyuşmazlığın geçmişi hakkında kısa bilgi içerir. Bu değişken krize ilişkin uyuşmazlık konusunun taraflar arasında ne zaman ve hangi söz-eylem-durum ile çatışmaya dönüştüğü hakkında bilgi verir. 9 Eylül 1936’da Paris’te, Fransa ile Suriye arasında Dostluk ve İttifak Antlaşması imzalanarak Fransa’nın manda rejini sonlandırmayı ve yükümlülüklerini Suriye yönetimine devretmeyi yükümlenmesi Bu değişken uyuşmazlık-çatışmayı krize tetikleyen söz-eylem-durumun ne olduğu ve ne zaman ortaya çıktığı hakkında bilgi verir. Bu değişken uyuşmazlık-çatışmayı krize tetikleyen söz-eylem-duruma ilişkin olarak karşı tarafın tepkisini ne olduğu ve ne zaman ortaya çıktığı hakkında bilgi verir. Bu değişken taraflar arasında kriz ortamının hangi söz-eylem-durum ile yumuşamaya başladığı ve ne zaman gerçekleştiği hakkında bilgi verir. Bu değişken taraflar arasında kriz ortamının hangi söz-eylem-durum ile sonlandığı ve sonlanmanın ne zaman gerçekleştiği hakkında bilgi verir. Bu değişken taraflar arasında kriz ortamının sonlanması ile başlayan süreç ve niteliği hakkında bilgi verir. Bu değişken krizin bir tekrarlayan bir çatışma veya savaş içerisinde ortaya çıkıp çıkmadığını belirlemektedir. This variable identifies the conflict setting of the crisis for the crisis actor. (1) Non-protracted conflict – a setting in which an external crisis for an individual state is unburdened by long-term hostility with one or more adversary states (the Cod War Crisis of 1973 for the U.K. and Iceland). (2) Protracted conflict – an environment of ongoing disputes among adversaries, with fluctuating interaction ranging from violence to near-tranquillity, multiple issues and spillover effects on all aspects of their relations, and the absence of mutually-recognized or anticipated termination (the Arab-Israeli conflict, 1947-). (3) Long-war protracted conflict – a setting of protracted conflict in which war is pervasive and continuous (Vietnam 1964-75). Bu değişken krizi tetikleyenin devlet veya devlet dışı aktör olup olmadığı hakkında bilgi vermektedir. Devlet dışı aktör bir devletin içinde olabileceği gibi devletin dışında da faaliyet göstermiş olabilir. Bu değişken krizin doğrudan taraflarının sayısı hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin ortaya çıkış şekli hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizi tetikleyen söz-eylem-durumu gerçekleştiren tarafın niyet-hedef-amacı hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krize kaynaklık eden söz-eylem-davranışın kökeninde yatan uyuşmazlığın hangi alanda ortaya çıktığı hakkında bilgi verir. Bu değişken krizi tetikleyen söz, eylem, davranışın krizin aktörü bakımından ülke içinde veya dışında mı gerçekleştiği hakkında bilgi verir. Bu değişken krizi tetikleyen söz-eylem-durumun hangi alana ilişkin olduğu hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizi tetikleyen söz-eylem-durumun nasıl gerçekleştiği hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizi tetikleyen söz-eylem-durum karşısında diğer tarafın cevabının-tepkisinin nasıl gerçekleştiği hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizi tetikleyen söz-eylem-durumun krizin diğer tarafı açısından hangi düzeyde tehdit yarattığı hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin değişik evrelerinde Türkiye’nin hangi kriz yönetim stratejilerini uyguladığı hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin değişik evrelerinde Türkiye’nin uyguladığı kriz yönetim stratejilerinin teknikleri hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin değişik evrelerinde karşı tarafın hangi kriz yönetim stratejilerini uyguladığı hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin değişik evrelerinde karşı tarafın uyguladığı kriz yönetim stratejilerinin teknikleri hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin değişik evrelerinde tarafların kriz yönetim stratejilerinde şiddete ne ölçüde yer verdikleri hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin değişik evrelerinde üçüncü aktör olarak hangi uluslararası örgütlerin sürece katıldıkları hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin değişik evrelerinde üçüncü aktör olarak uluslararası örgütlerin sürece nasıl katkı-etkide bulundukları hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin değişik evrelerinde üçüncü aktör olarak hangi devletlerin sürece katıldıkları hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin değişik evrelerinde üçüncü aktör olarak devletlerin sürece nasıl katkı-etkide bulundukları hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin taraflar arasında nasıl sonlandırıldığı hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken krizin taraflar arasında hangi şekilde sonlandırıldığı hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken eğer kriz sonlandırılmış ise kriz sonrası süreçte taraflar arasındaki ilişkilerde nasıl bir statünün ortaya çıktığı hakkında bilgi vermektedir.
Bu değişken kriz anında ulusal gündemdeki tartışmalar ve duyarlılıklar hakkında bilgi verir. Bu değişken kriz anında ulusal gündemdeki tartışmalar ve duyarlılıklar hakkında bilgi verir.