| TÜRKİYE DIŞ POLİTİKA KRİZLERİ | ||||
| KRİZ YÖNETİMİ BÜTÜNLEŞİK ÖZET TABLOSU | ||||
| GENEL BİLGİLER | KRİZİN ADI | 2014 IŞİD REHİNE KRİZİ | ||
| DIŞ POLİTİKA KRİZİ AKTÖRLERİ | Türkiye-IŞİD Örgütü | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN BİRİM | Devlet Dışı | |||
| HÜKÜMET YAPILARI | TÜRKİYE | ÇOĞUNLUK HÜKÜMETİ | ||
| KARŞI TARAF | Devlet Dışı | |||
| SEÇİLMİŞ KARAR ALMA SÜRECİ AKTÖRLERİ | TÜRKİYE | |||
| DEVLET BAŞKANI | Abdullah Gül | Recep Tayyip Erdoğan | ||
| BAŞBAKAN | Recep Tayyip Erdoğan | Ahmet Davutoğlu | ||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | Ahmet Davutoğlu | Mevlüt Çavuşoğlu | ||
| SAVUNMA BAKANI | İsmet Yılmaz | İsmet Yılmaz | ||
| İÇİŞLERİ BAKANI | Efkan Ala | Efkan Ala | ||
| GNKUR BAŞKANI | Necdet Özel | Necdet Özel | ||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| RAKİP ÜLKE | ||||
| DEVLET BAŞKANI | Ebubekir El-Bağdadi | IŞİD’in devlet dışı aktör niteliği devlet sisteminde karar alma sürecini gerçekleştirilmesinden farklı ve karar alma birimi kamuoyuna açık değildir. | ||
| BAŞBAKAN | ||||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | ||||
| SAVUNMA BAKANI | ||||
| İÇİŞLERİ BAKANI | ||||
| GNKUR BAŞKANI | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| ÇATIŞMA – KRİZ İLİŞKİSİ | -Kriz bir çatışma sürecinde tetikleyici bir sözsel/eylemsel [askeri] girişimin devamında ortaya çıkıyor ise çatışma-kriz ilişkisini açıklayacak bilgi girilir | Tekrarlamayan Çatışma | ||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | -Çatışmayı krize tetikleyen somut-özgül sözsel/eylemsel davranışın ne olduğu açıkça belirtilir | Kriz 10 Haziran 2014’te IŞİD militanlarının Irak’ın ikinci büyük şehri olan Musul’u ele geçirmelerinin ardından 11 Haziran’da Musul’da bulunan Türk Konsolosluğu’nu El-Cezire Türkiye’nin haberine göre bombalı saldırı tehdidinde bulunarak açtırmaları ve sonrasında 49 konsolosluk görevlisi ve ailelerini rehin almaları ile meydana gelmiştir. | ||
| KRİZİN SÜRESİ | KRİZİN TETİKLENME TARİHİ | -Krizi başlatan tetikleyici davranışın ortaya çıktığı tarih açıkça belirtilir | 11-Haziran-14 | |
| KRİZİN SONA ERME TARİHİ | -Krizin sonlanma tarihi açıkça belirtilir | 20-Eylül-14 | ||
| KRİZİN TİPİ | ||||
| Tarafları Açısından | İki Taraflı | Devlet – Silahlı Devlet Dışı Aktör | ||
| Çıktığı Coğrafya Açısından | Ortadoğu | |||
| Kriz – Zaman İlişkisi Açısından | Ani Kriz | Kriz ortaya çıkışı yönüyle ani bir kriz özelliği göstermektedir. Zira Musul’un IŞID tarafından ele geçirilmesi dahi, bir haftadan daha kısa sürmüştür. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun yaptığı açıklamalarında belirttiğigibi Musul’da tehlikeli bir halin yaşandığı bilinmekle birlikte militanların Türk Başkonsolosluğu’nu hedef alması beklenmeyen bir eylemdir. Bu nedenle kriz Türkiye açısından “ani” ve “öngörüsüz” bir kriz olma özelliği gösterir. | ||
| Krizi Çıkaran Tarafın Niyeti Açısından | Dolaylı Kriz | Rehine krizi, IŞİD açısından “gelişen” ve “dolaylı” bir kriz örneğidir. Çünkü IŞİD’in Musul’a gerçekleştirdiği harekat doğrudan doğruya Türkiye ile arasında bir kriz çıkartmaya yönelik değildir. | ||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | OLAYIN KATEGORİSİ | İnsani-Siyasi Kriz | ÖZET: – IŞİD Haziran ayında, Irak ordusunun kenti boşaltması üzerine 10 Haziran 2014’te Musul’un kontrolünü ele geçirmiş ve 24 saat içerisinde Musul’da bulunan Türkiye Başkonsolosluğu’nun önce boşaltılmasını talep etmiştir. Başkonsolosluğun boşaltılmaması üzerine 11 Haziran’da bombalı saldırı tehdidinde bulunarak kapının açılmasını sağlamış; içeri giren militanlar tarafından konsolosluk çalışanları ve aileleri rehin almıştır. Aynı dönemde yayınlanan haberlerde kapının 900-1000 arasında IŞİD militanı tarafından kırılarak açıldığını belirtmektedir. IŞİD Rehine Krizi, Başkonsolos Yılmaz Öztürk de dâhil olmak üzere, 49 konsolosluk görevlisinin ve aile fertlerinin rehin alınarak Başkonsolosluk binasına el konulmasını kapsayan bir rehin alma olayıdır. Baskının ardından rehineler daha sonra IŞİD militanları tarafından konsolosluk binasından çıkartılarak bölgede bulunan bir karargâha götürülmüştür. IŞİD Rehine Krizi, devlet dışı aktörlerden biri olarak tanımlanan “terör örgütü” ile Türkiye’nin rehine krizi özelinde karşı karşıya gelmesi olayıdır. Bu süreçte Türkiye bir devlet olarak devlet dışı aktörle karşı karşıya gelmiştir. Rehine Krizi, diplomatik, siyasi, insani kültürel-manevi ve algısal bir krizdir örneğidir. Türkiye IŞİD Rehine Krizi’ni, Milli İstihbarat Teşkilatı(MİT) içerisinden oluşturulan ad-hoc bir birim üzerinden yönetmiştir. Kriz her iki taraf açısından değerlendirildiğinde farklı özellikler göstermektedir. Rehine Krizi, Türkiye açısından “ani” ve “öngörüsüz” bir kriz iken; IŞİD açısından “gelişen” ve “dolaylı” bir kriz örneğidir. Aynı zamanda kriz sürecinde Kerkük’te bulunan aşiret liderleri aracılığıyla IŞİD birimlerine ulaşmıştır. Bu da aşiret liderlerinin insani bir krizde kolaylaştırıcı rol üstlendiğini göstermektedir. Rehinelerin 20 Eylül 2014’te Türkiye’ye getirilmesi ile kriz sona ermiştir. Ancak krizin sona ermesi dahi IŞİD ile Türkiye arasında bir “takas” gerçekleştirildiği iddialarını sona erdirmeye yetmemiştir. |
|
| KRİZİN TETİKLEYİCİSİ | IŞİD militanlarının Türkiye’nin Musul Başkonsolosluğu’nu işgal ederek konsolosluk çalışanlarını ve ailelerini rehin almaları | |||
| KRİZ TETİKLEYİCİSİNİN ŞEKLİ | Şiddet İçermeyen Diğer | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAYA İLK TEPKİ | Sözlü Tepki | |||
| KRİZ YÖNETİM ANALİZ SÜRECİ | KRİZ YÖNETİM EVRESİ | KRİZ BAŞLANGIÇ EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi olan davranışın içinde gerçekleştiği çatışma sürecinin uyaranlarının algılanması, değerlendirilmesine ilişkin evre | IŞİD Rehine Krizi, Türkiye açısından ani ve öngörüsüz bir kiriz olduğu için çatışma evresi ve kriz evresi arasında zaman dilimi birkaç gün ile sınırlıdır. Bu örnekte çatışma evresinin başlangıcı IŞİD’in Musul’a gerçekleştidiği saldırının başlangıcı olan & Haziran ‘014’e kadar götürülebilir. |
| TIRMANMA EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi söz ve eylemin gerçekleştiği evre; savunmacı taraf için kriz algısına bağlı olarak tepki verme zorunluluğunun tartışıldığı süreç | 10 Haziran 2014’te IŞİD militanları 49 konsolosluk görevlisini binadan çıkararak binaya el koyması ve görevliler ile ailelerini rehin alarak bilinmeyen bir bölgeye götürmesidir. | ||
| KRİZ EVRESİ | -Savunmacı tarafın krize özgü tepkisini kararlaştırdığı ve uyguladığı evre; kriz bu evrede yatay veya dikey tırmanabilir. Kriz yönetimi stratejilerine bağlı olarak stres ve gerginliğin yumuşamasına doğru gidiş… | Türkiye Rehineler krizinde muhatabın niteliğinden ötürü farklı bir kriz yönetim süreci geliştirmiştir. Bu noktada öncelikli hedef rehinlere zarar verilmeden kurtarılmaları olmuştur. Olayın ardından MiT mensupları 5 kez IŞİD ile temas kurmuş ve olumlu yanıt almıştır. Ancak bu temasların tam olarak hangi tarihte gerçekleştirildiği net değildir. Ancak basına yansıyanlara göre Türkiye 14 Haziran’dan itibaren krizi yönetmek üzere yerel unsurlar aracılığı ile (Kerkük’te bulunan aşiret liderleri) Işid’e ulaşmış; rehinelerin serbest bırakılması için temaslarda bulunmuştur. Rehinelerin serbest bırakılması konusunda IŞİD ile anlaşma 13 Eylül tarihinde sağlanmıştır. Basına yansıyanlara göre Türk personel IŞID militanlarının eline geçtiği andan itibaren takibe alınmış; Başkonoslos ile telefon görüşmeleri yapılmış; personeldeki bütün telefonların GPS takibi sağlanmıştır. Buna ek olarak İnsan istihbaratı devreye sokularak Türklerin tutulduğu yerler İstihabarat elemanları tarafından sürekli gözlenmiştir. Yapılan anlaşma gereğince rehineler Akçakale sınırındaki Telabyat şehri sınır kapısında MİT’İn özel operasyon birimleri tarafından teslim alınmışlardır. | ||
| KRİZ SONRASI EVRE | -Taraflar arasında krizi sonlandıracak girişimlerde başarı sağlandığı takdirde kriz evresi sona erer. Sonrasında ise etkilerin gözlendiği evre başlar. | Rehinelerin Türkiye’ye getirilmesinin ardından dış basında Türk rehinelerin karşılığında bir takas yapıldığı iddiaları gündeme gelmiştir. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “velev ki takas yapılmış olsun” “49 vatandaşımızın karşılığı hiçbir şeyle değişmez” demiştir. 23 Eylül’de yayınlanan bir habere göre IŞİD’e rehinelerin karşılığında El-Tevhid Tugayı’ından Hacı Bekir’in eşinin ve çocuklarının bulunduğu 50 kişinin verilmiştir. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’a belirrtiğine göre “pazarlık yapılmış ancak hiçbir biçimde fidye ödenmemiştir”. Aynı zamnda BBC Türkçe’nin konu ile ilgili TİMES dergisinden alıntılayarak yaptığı haberlerde IŞid militanları konsolosluk personeline karşı takas edildiklerini doğrulamaktadır. Türkiye rehinelerin ülkeye dönmesinin ardından 24 Eylül’de IŞİD’e karşı askeri, siyasi her türli desteğin verileceğini cumhurbaşkanı aracılığıyla ilan etmiştir. | ||
| KRİZİN VE KRİZ YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİ | KRİZ YÖNETİM STRATEJİLERİ | ALGILANAN TEHDİDİN CİDDİYETİ | -Karar alıcının “kriz”i tetikleyen söz ve eyleme temel değer, öncelikleri bakımından yüklemiş olduğu önem ve anlamın ölçüsü hakkında bilgi verir. Karar alıcı için tehdit ve saldırı ciddiyeti yüksek ise buna uygun kriz yönetim stratejileri seçilir. | Uluslararası Sistem ve Bölgesel Alt Sistemde Etki Kaybı |
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Krizi tetikleyen eylemi gerçekleştiren tarafın kriz yönetim stratejisi hakkında bilgi verir. | Oldu Bittiye Getirme | ||
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | -Rakibin kriz sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | Yıpratma | ||
| TÜRKİYE’NİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Türkiye’nin kriz sürecinde uygulamış olduğu kriz yönetim strtejileri hakkında bilgi verir. | Zaman Kazanma (Buying Time) | ||
| TÜRKİYE’NİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | Türkiye’nin kriz yönetim sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | Müzakere | ||
| ŞİDDET SEVİYESİ | -Kriz yönetim sürecinde taraflar arasında askeri şiddetin düzeyi hakkında bilgi verir. Şiddetten kasıt zarar verici silahlı çatışmanın gerçekleşmesidir. | Şiddet Unsuru Yok | ||
| ÜÇÜNCÜ AKTÖRLERİN YAKLAŞIMI | 3. AKTÖR / UA ÖRGÜTLER | 3. AKTÖR MÜDAHİL ÖRGÜT | -Üçüncü aktör olarak hangi uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | IŞİD Rehine krizinde, krize müdahil olan herhangi bir üçüncü aktör ve müdahil bir örgüt yoktur. |
| 3. AKTÖR ULUSLARARASI ÖRGÜT MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | Kriz sürecinde NATO İttifakının Beşinci Maddesi işletilmekten kaçınılmış fakat İttifak üyelerine bilgi verilmiştir. | ||
| 3. AKTÖR / DEVLETLER | 3. AKTÖR DEVLET | -Üçüncü aktör olarak hangi devletlerin, krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | IŞİD Rehine krizinde, krize müdahil olan herhangi bir üçüncü aktör ve müdahil bir örgüt yoktur. | |
| 3. AKTÖR DEVLET MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak devletlerin, krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | |||
| KRİZİN SONUCU | SONUCUN NİTELİĞİ | -Krizin nasıl sonuçlandıırlmış olduğuna ilişkin bilgi verir. | ||
| UZLAŞI | SONUCUN ŞEKLİ | -Krizin taraflar arasında hangi şekilde sonlandırıldığı hakkında bilgi vermektedir. | BELİRSİZ | |
| KRİZ SONRASI STATÜ | STATÜKO ANTE+ | -Kriz sonlandırılmış ise kriz sonrası süreçte taraflar arasındaki ilişkilerde nasıl bir statünün ortaya çıktığı hakkında bilgi vermektedir. | Konsolosluk çalışanları Türkiye’ye getirilmiş olmasına rağmen; IŞİD rehine Krizi’nde krizin sonucunun niteliği belirsiz kalmıştır. Zira, kriz sonrasında Musul Başkonsolosluğu boşaltılmış ve kriz sonrası dönemde ilişkiler de bir önceki döneme geri dönmemiştir. kriz sonrası evrede bunun sağlanabilmesi için teorik olarak IŞİD’in Musul işgalinden önceki güne geri dönmesi gerekmektedir. | |
| KAYNAK ÖNERİSİ | REFERANS ADI | |||
| 1 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 2 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 3 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 4 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 5 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 6 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 7 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 8 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 9 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||
| 10 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||