| TÜRKİYE DIŞ POLİTİKA KRİZLERİ | ||||
| KRİZ YÖNETİMİ BÜTÜNLEŞİK ÖZET TABLOSU | ||||
| GENEL BİLGİLER | KRİZİN ADI | 1935 Bulgaristan krizi | -Krizi en iyi tanımlayacak jenerik ismin girilmesi | |
| DIŞ POLİTİKA KRİZİ AKTÖRLERİ | Türkiye-Bulgaristan | -Krizin doğrudan tarafı olan ülkelerin isimlerinin girilmesi | ||
| KRİZİ TETİKLEYEN BİRİM | Türkiye | -Krizin tetiklenmesine yol açan sözel/eylemsel davranışı kim gerçekleştiriyor? Devlet / Devletdışı | ||
| HÜKÜMET YAPILARI | TÜRKİYE | -Kriz anında mevcut siyasal rejim ve yönetim sistemi hakkında bilgi verilir | Sivil Otoriter Rejim / Tek Parti Hükümeti | |
| KARŞI TARAF | -Kriz anında mevcut siyasal rejim ve yönetim sistemi hakkında bilgi verilir | Monarşi/Çarlık rejimi | ||
| SEÇİLMİŞ KARAR ALMA SÜRECİ AKTÖRLERİ | TÜRKİYE | |||
| DEVLET BAŞKANI | Mustafa Kemal Atatürk | |||
| BAŞBAKAN | İsmet İnönü | |||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | Tevfik Rüştü Aras | |||
| SAVUNMA BAKANI | Kazım Özalp | |||
| İÇİŞLERİ BAKANI | Şükrü Kaya | |||
| GNKUR BAŞKANI | Fevzi Çakmak | |||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | Sofya Büyükelçisi Şevki Berker | |||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| Bulgaristan | ||||
| DEVLET BAŞKANI | 3. Boris | |||
| BAŞBAKAN | Nikola Muşanov (1931-34) | Kimon Georgiev (1934-35) Pencho Zlatev (1935)Andrey Toshev (1935)Kimon Georgiev Georgi Kyoseivanov (1935-40) | ||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | Aleksandar Malinov (1931) /Nikola Mushanov (1931-34) | |||
| SAVUNMA BAKANI | Nikola Bakyrdziev (1929-31) Aleksandar Kiselyov (1931-34) | |||
| İÇİŞLERİ BAKANI | ||||
| GNKUR BAŞKANI | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| ÇATIŞMA – KRİZ İLİŞKİSİ | -Kriz bir çatışma sürecinde tetikleyici bir sözsel/eylemsel [askeri] girişimin devamında ortaya çıkıyor ise çatışma-kriz ilişkisini açıklayacak bilgi girilir | özgün, tekrarlanmayan kriz | ||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | -Çatışmayı krize tetikleyen somut-özgül sözsel/eylemsel davranışın ne olduğu açıkça belirtilir | Türkiye’nin 1923 Lozan Antlaşması ile askersizleştirilmiş olan Türk-Bulgar sınırındaki bölgeye asker yerleştirmesi | ||
| KRİZİN SÜRESİ | KRİZİN TETİKLENME TARİHİ | -Krizi başlatan tetikleyici davranışın ortaya çıktığı tarih açıkça belirtilir | 12 Mart 1935 | |
| KRİZİN SONA ERME TARİHİ | -Krizin sonlanma tarihi açıkça belirtilir | 31 Temmuz 1938 | ||
| KRİZİN TİPİ | ||||
| Tarafları Açısından | -Krizin analizi için tarafları açısından açık bilgi verilir | Tek Taraflı | ||
| Çıktığı Coğrafya Açısından | -Krizin ortaya çıktığı coğrafya açısından açık bilgi verilir | Balkanlar | ||
| Kriz – Zaman İlişkisi Açısından | -Krizin analizi açısından ortaya çıkış zamanı hakkında açık bilgi verilir | Gelişen Kriz / İki savaş arası olan bu dönemde statükocu- revizyonist-ülkeler rekabet halindedir. I. Dünya Savaşı’nın kazanan ülkeleri İngiltere ve Fransa gibi ülkeler statükonun devamından yanayken yenilen ve 1919 Paris Antlaşması il ağır şartlar dayatılan Almanya ve İtalya düzenin değişmesinden yanadır.19 Paris Antlaşması il ağır şartlar dayatılan Almanya ve İtalya düzenin değişmesinden yanadır. | ||
| Krizi Çıkaran Tarafın Niyeti Açısından | -Kriz yaratacak sözsel/eylemsel davranışı gerçekleştiren tarafın niyetine ilişkin bilgi verilir | Algısal Güvenlik Krizi | ||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | OLAYIN KATEGORİSİ | -Krizi tetikleyen olayın kategorisi hakkında açık bilgi verilir | Askeri – Güvenlik-Diplomatik-Siyasi | |
| KRİZİN TETİKLEYİCİSİ | -Krizi tetikleyen eylem hakkında açık bilgi verilir | Şiddet İçermeyen Askeri | ||
| KRİZ TETİKLEYİCİSİNİN ŞEKLİ | -Krizi tetikleyen eylemin şekli açık bilgi verilir | Silahlanma | ||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAYA İLK TEPKİ | -Krizi tetikleyen davranışa karşı geliştirilen tepkisel davranış hakkında açık bilgi verilir | Şiddet İçermeyen Diğer | ||
| KRİZ YÖNETİM ANALİZ SÜRECİ | KRİZ YÖNETİM EVRESİ | KRİZ BAŞLANGIÇ EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi olan davranışın içinde gerçekleştiği çatışma sürecinin uyaranlarının algılanması, değerlendirilmesine ilişkin evre | Türkiye’nin 1923 Lozan Antlaşması ile askersizleştirilmiş olan Türk-Bulgar sınırındaki bölgeye asker yerleştirmesi Bulgar karar alıcıları açısından kriz olarak algılanır. |
| TIRMANMA EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi söz ve eylemin gerçekleştiği evre; savunmacı taraf için kriz algısına bağlı olarak tepki verme zorunluluğunun tartışıldığı süreç | Türkiye’nin Trakya ‘ya asker çıkaerması ve silahlandırma faaliyetine Bulgaristan’ın resmi tepki göstermesi. (15 Mayıs 1935) | ||
| KRİZ EVRESİ | -Savunmacı tarafın krize özgü tepkisini kararlaştırdığı ve uyguladığı evre; kriz bu evrede yatay veya dikey tırmanabilir. Kriz yönetimi stratejilerine bağlı olarak stres ve gerginliğin yumuşamasına doğru gidiş… | 15 Mayıs 1935 tarihinde İstanbul Bulgar konsolosu,Türk ve Yunan hükümetlerinin çerçevesinde Bulgaristan’a karşı ortaklaşa harekatta bulunacağına inandıklarını belirtir. Bulgar yetkilisinin bu açıklaması Türkiye’nin uyguladığı silahlanma politikasının Bulgaristan tarafından savaş tehdidi olarak algılandığını göstermektedir. Türkiye’nin Trakya bölgesini silahlandırması, ancak Bulgaristan’ın Balkan ülkeleriyle imzalanan askeri anlaşmalar çerçevesinde Neuilly Barış Anlaşmasını revize ederek silahlanma yoluna gitmesinin önünün kapatılması iki ülke arasında kriz meydana gelmesine olanak vermiştir. Türkiye’nin Trakya bölgesini silahlandırması, ve Türkiye’nin Bulgaristan’ın Neuilly Barış Anlaşmasını revize ederek silahlanma yoluna gitmesine karşı çıkması Bulgar karar alıcılar açısından kriz olarak nitelenmiştir. | ||
| KRİZ SONRASI EVRE | -Taraflar arasında krizi sonlandıracak girişimlerde başarı sağlandığı takdirde kriz evresi sona erer. Sonrasında ise etkilerin gözlendiği evre başlar. | 1938’de “Balkan Diplomasisi” çerçevesinde Başbakan Celal Bayar ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras Yunanistan ve Yugoslavya ziyaretleri sonrasında Bulgaristan’ı ziyaret ederler. Bulgaristan Çar’ı III. Boris ve Başbakan Köseivanof ile Bulgaristan’ın silahlanmasını önleyen hükümlerin kaldırılması yönünde görüşmeler yapılır ve ve 31 Temmuz 1938’de Selanik Anlaşması imzalanır. Selanik Anlaşmasına göre Bulgaristan’ın silahlanmasının önündeki sınırlamalar kaldırılmış; Türk-Bulgar ve Bulgar-Yunan sınırları boyunca silahsızlandırılmış olan bölge kaldırılmış ve Balkan Atlantı üyeleri ve Bulgaristan birbirlerine kuvvet kullanmama konusunda taahhütte bulunmuşlardır | ||
| KRİZİN VE KRİZ YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİ | KRİZ YÖNETİM STRATEJİLERİ | ALGILANAN TEHDİDİN CİDDİYETİ | -Karar alıcının “kriz”i tetikleyen söz ve eyleme temel değer, öncelikleri bakımından yüklemiş olduğu önem ve anlamın ölçüsü hakkında bilgi verir. Karar alıcı için tehdit ve saldırı ciddiyeti yüksek ise buna uygun kriz yönetim stratejileri seçilir. | Sınırlı askeri tehdit |
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Krizi tetikleyen eylemi gerçekleştiren tarafın kriz yönetim stratejisi hakkında bilgi verir. | Zaman kazanma | ||
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | -Rakibin kriz sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | Şiddet içermeyen çözüm | ||
| TÜRKİYE’NİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Türkiye’nin kriz sürecinde uygulamış olduğu kriz yönetim strtejileri hakkında bilgi verir. | Zaman kazanma stratejisi | ||
| TÜRKİYE’NİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | Türkiye’nin kriz yönetim sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | Müzakere | ||
| ŞİDDET SEVİYESİ | -Kriz yönetim sürecinde taraflar arasında askeri şiddetin düzeyi hakkında bilgi verir. Şiddetten kasıt zarar verici silahlı çatışmanın gerçekleşmesidir. | Şiddet unsuru yok | ||
| ÜÇÜNCÜ AKTÖRLERİN YAKLAŞIMI | 3. AKTÖR / UA ÖRGÜTLER | 3. AKTÖR MÜDAHİL ÖRGÜT | -Üçüncü aktör olarak hangi uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | Herhangi bir 3. müdahil örgüt yok |
| 3. AKTÖR ULUSLARARASI ÖRGÜT MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | Herhangi bir uluslararası örgütün müdahelesi söz konusu değil. | ||
| 3. AKTÖR / DEVLETLER | 3. AKTÖR DEVLET | -Üçüncü aktör olarak hangi devletlerin, krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | Kriz döneminde Türkiye Balkan bölgesindeki istikrarı korumak amacıyla Sovyetler Birliği, İngiltere ve Fransa ile antlaşmalar imzalamıştır. Ancak, bu ülkelerin krizin sonlanmasında doğrudan bir müdahalesi olmamıştır. | |
| 3. AKTÖR DEVLET MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak devletlerin, krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | |||
| KRİZİN SONUCU | SONUCUN ŞEKLİ | -Krizin taraflar arasında hangi şekilde sonlandırıldığı hakkında bilgi vermektedir. | Zımni uzlaşı | |
| KRİZ SONRASI STATÜ | -Kriz sonlandırılmış ise kriz sonrası süreçte taraflar arasındaki ilişkilerde nasıl bir statünün ortaya çıktığı hakkında bilgi vermektedir. | Zımni yeni statü | ||
| KAYNAK ÖNERİSİ | REFERANS ADI | |||
| 1 | Esra S. Değerli, “Türkiye’nin Bulgaristan’a Yönelik Dış Politikası (1918-1938),” Mustafa Bıyıklı, ed., Türk Dış Politikası, Cumhuriyet Dönemi, Cilt 2, İstanbul :Gökkubbe Yay., 2008 | |||
| 2 | Lüdmil Petrov, “XX. Yüzyılın Otuzlu Yıllarında Bulgaristan ve Türkiye (Siyasi İlişkiler), XX.Yüzyılın İlk Yarısında Türk-Bulgar Askeri-Siyasi İlişkileri,Ankara: Genelkurmay Yay., 2005 | |||
| 3 | Hikmet Öksüz, Batı Trakya Türkleri: Makaleler, Çorum: Karam Yay., 2006 | |||
| 4 | T.C. Dışişleri Bakanlığı Araştırma ve Siyaset Planlama Genel Müdürlüğü, Türkiye Dış Politikasında 50 Yıl: Monreux ve Savaş Öncesi Yılları (1935-1939), Ankara: Dışişleri Bakanlığı, 1973 | |||
| 5 | İdris Bostan ve Ali Kurumahmut, Haritalar ve Coğrafya Eserlerine Göre Ege Denizi ve Ege Adaları, Ankara, 2003 | |||
| 6 | Faruk Sönmezoğlu, İki Savaş Sırası ve Arasında Türk Dış Politikası, İstanbul: Der Yay., 2011, | |||
| 7 | Aptülahat Akşin, Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi, Ankara: TTK Yayınları, 1991 | |||
| 8 | Sevo Yavaşçev, Bulgar Genelkurmayının Türkiye ve Türk Ordusuna Karşı Tutumu (1919-1945), Ankara: Genel Kurmay Başkanlığı, 2005, | |||
| 9 | Penelope Kissoudi, The Balkan Games and Balkan Politics in the Inter War Years 1929-1939: Politicians in Pursuit of Peace, New York: Routledge, 2009, | |||
| 10 | Yazar Adı, Soyadı, Kitap Adı, yayın Yeri: Yayınevi, Yıl | |||