Türk Dış Politikasında İncelenen Krizlerde Tetikleyici ve Aktörler

Krizi tetikleyen söz ve/ya eylem krizin çıkmasına sebep olan aktör bakımından olduğu gibi muhatap aktör bakımından da önemlidir. Kriz yönetim sürecinde tetikleyici davranışı gerçekleştiren aktörün bu davranışından doğan risk, tehlike, tehdit ve/ya saldırı karar alıcının krize hangi düzeyde önem atfedeceği ve bununla bağlantılı olarak nasıl bir tepki göstereceğini şekillendirmektedir. Doğal olarak bu süreç bir boyutuyla karar alıcı için aynı zamanda krizin betimlenme sürecidir.

Diğer yandan kriz analizi bakımından karar alıcının krizin tetiklenmesi sürecinde nasıl bir strateji izleyeceği de bu tanımlamaya göre şekillenmektedir.

TARAF ÜLKE KRİZ ADI UYUŞMAZLIK ÇATIŞMA KRİZ KRİZİ TETİKLEYEN SÖZ/EYLEM 

SINIFLANDIRMA

(GÜÇ KULLANIMI VE AKTÖR)
ABD 1968-1973 AFYON KRİZİ uyuşmazlık çatışma kriz TÜRKİYE’NİN AFYON TARIMI YAPMASINI ABD’NİN BASKIYLA ENGELLEME GİRİŞİMLERİ  SÜPER GÜÇ
ABD JOHNSON MEKTUBU  ?  ? kriz TÜRKİYE’YE UYARI MEKTUBU VERİLMESİ  SÜPER GÜÇ
ABD MUAVENET KRİZİ??  ?  ? kriz MUAVENET GEMİSİ’NE ATEŞ AÇILMASI  SÜPER GÜÇ
ABD SÜLEYMANİYE BASKINI  ?  ? kriz TÜRK İRTİBAT TİMİNİN GÖZALTINA ALINMASI  SÜPER GÜÇ
BULGARİSTAN 1989 BULGARİSTAN GÖÇÜ uyuşmazlık çatışma kriz BULGARİSTAN’IN ANTLAŞMALARA AYKIRI OLARAK TÜRK AZINLIĞIN STATÜSÜNÜ İHLAL ETMESİ VE GÖÇE ZORLAMASI  ORTA GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE DOĞU BLOĞUNDA YER ALDIĞI İÇİN KONVANSİYONEL ANLAMDA ORTA GÜÇ)
BULGARİSTAN 1935 BULGARİSTAN KRİZİ uyuşmazlık çatışma kriz TÜRKİYE’NİN TRAKYA BÖLGESİNİ SİLAHLANDIRMASI  KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
ERMENİSTAN 1991 ERMENİSTAN KRİZİ uyuşmazlık çatışma kriz ERMENİSTAN’IN TÜRKİYE’NİN SINIRLARINI TANIMAMASI VE TOPRAK TALEBİ/ ERMENİSTAN SALDIRILARININ NAHÇİVAN’A YÖNELMESİ  KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
FRANSA BOZKURT LOTUS uyuşmazlık   kriz FRANSA’NIN TÜRK YARGI YETKİSİNİ TANIMAMASI  BÜYÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA BÜYÜK GÜÇ)
FRANSA SANCAK KRİZİ uyuşmazlık çatışma kriz FRANSA’NIN SANCAK BÖLGESİ’NİN AYRI VARLIK OLDUĞUNU TANIMAMASI  BÜYÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA BÜYÜK GÜÇ)
IRAK IRAK KRİZİ (1958) uyuşmazlık çatışma kriz IRAK’TA MEŞRU YÖNETİME YÖNELİK DARBE  KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
IRAK 1988 -1991 IRAK GÖÇ KRİZİ uyuşmazlık çatışma kriz IRAK KÜRTLERİNE YÖNELİK KİTLESEL KATLİAM VE SALDIRILAR  KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
IRAK (İNGİLTERE) MUSUL KRİZİ (1925) uyuşmazlık çatışma kriz İNGİLTERE’NİN MUSUL’U TÜRKİYE’YE BIRAKMAMASI  BÜYÜK GÜÇ
İRAN KÜÇÜK AĞRI uyuşmazlık   kriz KÜRT İSYANLARI  KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
İSRAİL MAVİ MARMARA uyuşmazlık çatışma kriz İSRAİL ASKERLERİNİN MAVİ MARMARA GEMİSİ’NE OPERASYONU BÜYÜK GÜÇ (NÜKLEER SİLAH SAHİBİ)
GÜNEY KIBRIS S300 FÜZE KRİZİ uyuşmazlık çatışma kriz GKRY’NİN S-300 FÜZE ANLAŞMASINI YAPMASI  KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
KIBRIS 1964 KIBRIS uyuşmazlık çatışma kriz TÜRK TOPLUMUNA YÖNELİK SİLAHLI SALDIRILAR  KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
KIBRIS KIBRIS 67 uyuşmazlık çatışma kriz TÜRK TOPLUMUNA YÖNELİK SİLAHLI SALDIRILAR  KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
GÜNEY KIBRIS DOĞU AKDENİZ MEB uyuşmazlık çatışma kriz GKRY’NİN SINIR TESBİTİ VE PAYLAŞIM ANTLAŞMALARI YAPMILMADAN TEK YANLI MEB DÜZENLEMELERİNE BAŞVURMASI  KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
SSCB SOVYET TALEPLERİ uyuşmazlık çatışma kriz SSCB’NİN TÜRKİYE’DEN TOPRAK TALEBİ  BÜYÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA BÜYÜK GÜÇ)
SURİYE 1957 SURİYE uyuşmazlık çatışma kriz SURİYE’NİN SSCB İLE ASKERİ İŞBİRLİĞİNE GİRMESİ  KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
SURİYE 1998 SURİYE – ÖCALAN KRİZİ uyuşmazlık çatışma kriz SURİYE’NİN TERÖRE DESTEK VERMESİ VE TÜRKİYE’NİN İSTEMİNE UYGUN DAVRANMAMASI  KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
SURİYE 2011 SURİYE KRİZİ uyuşmazlık çatışma kriz TÜRKİYE’NİN SURİYE’DE REJİM DEĞİŞİKLİĞİNE YÖNELİK TALEPLERİ / İNSANİ TALEPLERİ??? KÜÇÜK GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA KÜÇÜK GÜÇ)
YUNANİSTAN 1984 BATI TRAKYA KRİZİ uyuşmazlık çatışma kriz TÜRK AZINLIĞA YÖNELİK ASİMİLASYON VE AYRIMCI UYGULAMALAR  ORTA GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA ORTA GÜÇ)
YUNANİSTAN 6-7 EYLÜL 1955 OLAYLARI uyuşmazlık çatışma kriz DESTEK GÖSTERİLERİNİN AZINLIKLARA YÖNELİK SALDIRILARA DÖNÜŞMESİ  ORTA GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA ORTA GÜÇ)
YUNANİSTAN KIBRIS 74 uyuşmazlık çatışma kriz TÜRKİYE’NİN KIBRIS’A ASKERİ MÜDAHALESİNE SİLAHLI KARŞI ÇIKIŞ  ORTA GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA ORTA GÜÇ)
YUNANİSTAN 1974-1979 NOTAM-FIR uyuşmazlık çatışma kriz TÜRKİYE’NİN 714 SAYILI NOTAM İLE EGE’Yİ SİVİL UÇUŞLARA KAPATMASI (GÜVENLİK İKİLEMİ)  ORTA GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA ORTA GÜÇ)
YUNANİSTAN KITA SAHANLIĞI76 uyuşmazlık çatışma kriz TÜRKİYE’NİN YUNANİSTAN’IN TEK YANLI GİRİŞİMLERİNİ ENGELLEMEK İÇİN FİİLİ DURUM YARATACAK ÖNLEMLERİ ALMASI  ORTA GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA ORTA GÜÇ)
YUNANİSTAN LİMNİ KRİZİ uyuşmazlık çatışma kriz YUNANİSTAN’IN STATÜ KURAN ANTLAŞMALARA AYKIRI OLARAK LİMNİ ADASINI SİLAHLANDIRDIĞINI AÇIKLAMASI  ORTA GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA ORTA GÜÇ)
YUNANİSTAN KITA SAH. KRİZİ87 uyuşmazlık çatışma kriz YUNANİSTAN’IN BERN ANLAŞMASI’NIN YÜRÜRLÜKTE OLMADIĞINI İDDİA ETMESİ VE KARASULARININ DIŞINDA PETROL ARAYACAĞINI BEYANI  ORTA GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA ORTA GÜÇ)
YUNANİSTAN 1994-1995 EGE DENİZİ KRİZİ ??  uyuşmazlık  çatışma kriz  1994 YILINDA UNCLOS’UN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ İLE YUNANİSTAN’IN KARASULARINI 12 MİLE GENİŞLETEBİLECEĞİ ALGISI  ORTA GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA ORTA GÜÇ)
YUNANİSTAN 1996 KARDAK KRİZİ uyuşmazlık çatışma kriz YUNANİSTAN’IN KARDAK KAYALIKLARINA ASKER ÇIKARTMASI  ORTA GÜÇ (KRİZ DÖNEMİNDE KONVANSİYONEL ANLAMDA ORTA GÜÇ)
-?? 1942 STRUMA??     kriz STRUMA’NIN MARMARA’DA KARANTİNAYA ALINMASI  SAVAŞAN DEVLETLER