| TÜRKİYE DIŞ POLİTİKA KRİZLERİ | ||||
| KRİZ YÖNETİMİ BÜTÜNLEŞİK ÖZET TABLOSU | ||||
| GENEL BİLGİLER | KRİZİN ADI | MAVİ MARMARA KRİZİ | ||
| DIŞ POLİTİKA KRİZİ AKTÖRLERİ | TÜRKİYE – İSRAİL | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN BİRİM | DEVLET | |||
| HÜKÜMET YAPILARI | TÜRKİYE | ÇOĞUNLUK HÜKÜMETİ | ||
| KARŞI TARAF | KOALİSYON HÜKÜMETİ | |||
| SEÇİLMİŞ KARAR ALMA SÜRECİ AKTÖRLERİ | TÜRKİYE | |||
| DEVLET BAŞKANI | ABDULLAH GÜL | |||
| BAŞBAKAN | RECEP TAYYİP ERDOĞAN | |||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | AHMET DAVUTOĞLU | |||
| SAVUNMA BAKANI | M. VECDİ GÖNÜL | |||
| İÇİŞLERİ BAKANI | BEŞİR ATALAY | |||
| GNKUR BAŞKANI | İLKER BAŞBUĞ | |||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | FERİDUN SİNİRLİOĞLU | |||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| RAKİP ÜLKE | ||||
| DEVLET BAŞKANI | SHIMON PERES | |||
| BAŞBAKAN | BENYAMİN NETANYAHU | |||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | AVİGDOR LİBERMAN | BENYAMİN NETANYAHU | ||
| SAVUNMA BAKANI | EHUD BARAK | |||
| İÇİŞLERİ BAKANI | ELIYAHU YISHAI | |||
| GNKUR BAŞKANI | RAU ALUF GABİEL ASHKNAZI | |||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | JOSEPH LEVI SAFRI | |||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| ÇATIŞMA – KRİZ İLİŞKİSİ | Mavi Marmara Krizi tekrar eden bir çatışmanın içerisinde ortaya çıkmamıştır. | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | Filistin’e insani yardım taşıyan Gazze Filosu’nun en büyük parçası Mavi Marmara Gemisi’ne İsrail Savunma Kuvvetleri(IDF) tarafından Gazze’nin 72 Mil açığında askeri operasyon düzenlenmesi ve uygulanan ölçüşüz şiddet | |||
| KRİZİN SÜRESİ | KRİZİN TETİKLENME TARİHİ | Türkiye açısından 31 Mayıs 2010 | İsrail açısından 28 Mayıs 2010 | |
| KRİZİN SONA ERME TARİHİ | Kriz hali devam ediyor | |||
| KRİZİN TİPİ | ||||
| Tarafları Açısından | İki taraflı | |||
| Çıktığı Coğrafya Açısından | Ortadoğu | |||
| Kriz – Zaman İlişkisi Açısından | Gelişen Kriz | |||
| Krizi Çıkaran Tarafın Niyeti Açısından | Kurgulanmış | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | OLAYIN KATEGORİSİ | Siyasi, İnsani, Hukuki | ÖZET: -İstanbul Merkezli bir sivil toplum kuruluşu olan İHH(İnsan Hak ve Hürriyetleri Vakfı) ile Gazze Şeridi’ne içerisinde 10 Bin tonluk yardım malzemesi taşınması girişimi, filoya 31 Mayıs 2010’da İsrail tarafından askeri operasyon düzenlenmesi ve yaşanan ölçüsüz şiddet sonucunda Türkiye ve İsrail arasında bir dış politika krizi ortaya çıkmıştır. Bu durum Türk dış politikası açısından devlet dışı bir aktörün inisiyatifi ile gerçekleştirilen bir girişimin iki taraflı bir dış politika krizine dönüşmesinin özgün örneklerinden biridir. Kriz Türk karar alıcıların yardım girişimini sahiplenmeleri ile devletler boyutuna taşınmıştır. Mavi Marmara Krizi, doksanlı yıllarda geliştirilen askeri, siyasi ve diplomatik yakınlaşmaya geri dönülemez biçimde son vermiştir. Ayrıca krizin iki ülke arasındaki etkisi halen devam etmekte olup; taraflar halen kriz öncesi evreye geri dönememiştir. | |
| KRİZİN TETİKLEYİCİSİ | İsrail’in Mavi Marmara gemisine askeri operasyon düzenlemesi | |||
| KRİZ TETİKLEYİCİSİNİN ŞEKLİ | Doğrudan Şiddet | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAYA İLK TEPKİ | Sözlü, siyasi | |||
| KRİZ YÖNETİM ANALİZ SÜRECİ | KRİZ YÖNETİM EVRESİ | KRİZ BAŞLANGIÇ EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi olan davranışın içinde gerçekleştiği çatışma sürecinin uyaranlarının algılanması, değerlendirilmesine ilişkin evre | Yardım hareketinin bir krize dönebileceği izlenimini veren ilk emareler 3 Nisan 2010’da İHH’nın Gazze’ye insani yardım ile birlikte içerisinde parlamenterler, aktivistler ve gazetecilerin olacağı filonun kamuoyuna ilan edilmesi ile başlamıştır. |
| TIRMANMA EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi söz ve eylemin gerçekleştiği evre; savunmacı taraf için kriz algısına bağlı olarak tepki verme zorunluluğunun tartışıldığı süreç | Krize özgü uyuşmazlığın çatışma durumuna tırmanmasına neden olan olay; yapılan tüm uyarılara rağmen aktivistlerin 27 Mayıs 2010’da İstanbul’dan hareket etmeleri ve daha sonra 30 Mayıs’ta diğer ülkelerden gelen gemilerle Kıbrıs’ın 40 deniz mili açığında buluşmalarıdır. | ||
| KRİZ EVRESİ | -Savunmacı tarafın krize özgü tepkisini kararlaştırdığı ve uyguladığı evre; kriz bu evrede yatay veya dikey tırmanabilir. Kriz yönetimi stratejilerine bağlı olarak stres ve gerginliğin yumuşamasına doğru gidiş… | 31 Mayıs 2010’da gerçekleştirilen operasyondan itibaren 3 Haziran’da bütün aktivistlerin serbest bırakılmasına kadar geçen süre krizin etkisinin en yoğun ortaya çıktığı zaman dilimidir. | ||
| KRİZ SONRASI EVRE | -Taraflar arasında krizi sonlandıracak girişimlerde başarı sağlandığı takdirde kriz evresi sona erer. Sonrasında ise etkilerin gözlendiği evre başlar. | Mavi Marmara Krizi sonra Türkiye-İsrail ilişkileri kriz öncesi duruma henüz dönmediği için kriz sonrası evre yoktur. Kriz hali devam etmektedir. | ||
| KRİZİN VE KRİZ YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİ | KRİZ YÖNETİM STRATEJİLERİ | ALGILANAN TEHDİDİN CİDDİYETİ | -Karar alıcının “kriz”i tetikleyen söz ve eyleme temel değer, öncelikleri bakımından yüklemiş olduğu önem ve anlamın ölçüsü hakkında bilgi verir. Karar alıcı için tehdit ve saldırı ciddiyeti yüksek ise buna uygun kriz yönetim stratejileri seçilir. | Uluslararası Sistem ve Bölgesel alt Sistemde Etki Kaybı |
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Krizi tetikleyen eylemi gerçekleştiren tarafın kriz yönetim stratejisi hakkında bilgi verir. | OLDU BİTTİ STRATEJİSİ (FAIT A COMPLI) | ||
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | -Rakibin kriz sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | Şiddet İçeren Çözüm ve Müzakere | ||
| TÜRKİYE’NİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Türkiye’nin kriz sürecinde uygulamış olduğu kriz yönetim strtejileri hakkında bilgi verir. | Sınırlı Tırmandırma | ||
| TÜRKİYE’NİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | Türkiye’nin kriz yönetim sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | Şiddet içermeyen Çözüm | ||
| ŞİDDET SEVİYESİ | -Kriz yönetim sürecinde taraflar arasında askeri şiddetin düzeyi hakkında bilgi verir. Şiddetten kasıt zarar verici silahlı çatışmanın gerçekleşmesidir. | PSİKOLOJİK STRES VE BASKI YARATMA | ||
| ÇÜNCÜ AKTÖRLERİN YAKLAŞIMI | 3. AKTÖR / UA ÖRGÜTLER | 3. AKTÖR MÜDAHİL ÖRGÜT | -Üçüncü aktör olarak hangi uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | BM |
| 3. AKTÖR ULUSLARARASI ÖRGÜT MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | Kınama-Soruşturma | ||
| 3. AKTÖR / DEVLETLER | 3. AKTÖR DEVLET | -Üçüncü aktör olarak hangi devletlerin, krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | ABD | |
| 3. AKTÖR DEVLET MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak devletlerin, krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | ARABULUCULUK, DOSTANE GİRİŞİM | ||
| KRİZİN SONUCU | SONUCUN NİTELİĞİ | -Krizin nasıl sonuçlandıırlmış olduğuna ilişkin bilgi verir. | Kriz hali devam ediyor | |
| SONUCUN ŞEKLİ | -Krizin taraflar arasında hangi şekilde sonlandırıldığı hakkında bilgi vermektedir. | Kriz hali devam ediyor | ||
| KRİZ SONRASI STATÜ | -Kriz sonlandırılmış ise kriz sonrası süreçte taraflar arasındaki ilişkilerde nasıl bir statünün ortaya çıktığı hakkında bilgi vermektedir. | Kriz hali devam ediyor | ||
| KAYNAK ÖNERİSİ | REFERANS ADI | |||
| 1 | Ayşe Küçük, “Türkiye İsrail İlişkilerinde Mavi Marmara Krizi Kriz Yönetimi Açısından Bir İnceleme” Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 2015. | |||
| 2 | Tuğçe Kafdağlı, “Understanding The Mavi Marmara Crisis In Turkish-Israeli Relations”, ECPR General Conference 2014, Glasgow University, 3-6 September 2014. | |||
| 3 | Gencer Özcan, “Aynalar Galerisi: Türkiye İsrail İlişkilerinde Yansımalar, Yanılsamalar ve Gerçekler”, Ortadoğu Analiz, c. 2. s. 18. (2010): 36-44. | |||
| 4 | Veysel Kurt, “İsrail 2010”, Ortadoğu Yıllığı 2010. Ed. Kemal İnat, Muhittin Ataman ve İsmail Numan Telci. İstanbul: Açılım Kitap, 2011: 165-193. | |||
| 5 | Geoffrey Palmer, “Report of the Secretary-General’s Panel of the Inguiry on the 31 May 2010 Flotilla Incident”. http://www.un.org/News/dh/infocus/middle_east/Gaza_Flotilla_Panel_Report.pdf [25.11.2014]. | |||
| 6 | ||||
| 7 | ||||
| 8 | ||||
| 9 | ||||