| TÜRKİYE DIŞ POLİTİKA KRİZLERİ | ||||
| KRİZ YÖNETİMİ BÜTÜNLEŞİK ÖZET TABLOSU | ||||
| GENEL BİLGİLER | KRİZİN ADI | 1998 Suriye-Öcalan Krizi | -Krizi en iyi tanımlayacak jenerik ismin girilmesi | |
| DIŞ POLİTİKA KRİZİ AKTÖRLERİ | DEVLET | -Krizin doğrudan tarafı olan ülkelerin isimlerinin girilmesi | TÜRKİYE-SURİYE | |
| KRİZİ TETİKLEYEN BİRİM | DEVLET | -Krizin tetiklenmesine yol açan sözel/eylemsel davranışı kim gerçekleştiriyor? Devlet / Devletdışı | TÜRKİYE | |
| HÜKÜMET YAPILARI | Türkiye | -Kriz anında mevcut siyasal rejim ve yönetim sistemi hakkında bilgi verilir | Koalisyon (ANAP,DSP,DTP) | |
| SURİYE | -Kriz anında mevcut siyasal rejim ve yönetim sistemi hakkında bilgi verilir | |||
| SEÇİLMİŞ KARAR ALMA SÜRECİ AKTÖRLERİ | TÜRKİYE | |||
| DEVLET BAŞKANI | Süleyman Demirel | |||
| BAŞBAKAN | Mesut Yılmaz | |||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | İsmail Cem | |||
| SAVUNMA BAKANI | ||||
| İÇİŞLERİ BAKANI | ||||
| GNKUR BAŞKANI | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| RAKİP ÜLKE | ||||
| DEVLET BAŞKANI | Hafız Esad | |||
| BAŞBAKAN | ||||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | Faruk El-şara | |||
| SAVUNMA BAKANI | ||||
| İÇİŞLERİ BAKANI | ||||
| GNKUR BAŞKANI | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| ÇATIŞMA – KRİZ İLİŞKİSİ | TEKRARLAYAN | -Kriz bir çatışma sürecinde tetikleyici bir sözsel/eylemsel [askeri] girişimin devamında ortaya çıkıyor ise çatışma-kriz ilişkisini açıklayacak bilgi girilir | ||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | Suriye'nin teröre destek vermesi ve Türkiye'nin istemlerine cevap vermemesi | -Çatışmayı krize tetikleyen somut-özgül sözsel/eylemsel davranışın ne olduğu açıkça belirtilir | ||
| KRİZİN SÜRESİ | KRİZİN TETİKLENME TARİHİ | -Krizi başlatan tetikleyici davranışın ortaya çıktığı tarih açıkça belirtilir | Sep-98 | |
| KRİZİN SONA ERME TARİHİ | -Krizin sonlanma tarihi açıkça belirtilir | 20-Oct-98 | ||
| KRİZİN TİPİ | ||||
| Tarafları Açısından | İki taraflı-Dış Politika | |||
| Çıktığı Coğrafya Açısından | Ortadoğu | |||
| Kriz – Zaman İlişkisi Açısından | Gelişen | |||
| Krizi Çıkaran Tarafın Niyeti Açısından | Tasarlanmış-Meşru savunma (Türkiye) | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | OLAYIN KATEGORİSİ | SİYASİ EYLEM |
ÖZET: -1998 Suriye-Öcalan Krizi’nde Türkiye’nin inisiyatifi ile şekillenen bir kriz yönetim süreci yaşanmıştır. Bu krizde Türkiye zorlayıcı diplomasi stratejisinden yararlanarak Suriye’nin teröre vermiş olduğu desteği sonlandırmaya çalışmıştır. Türkiye bilinçli bir tırmandırma siyaseti izleyerek Suriye’nin teröre vermiş olduğu desteği sonlandırmayı başarmıştır. Bu ülkeyle Adana Protokolü’nü imzalayarak teröre destek vermeyeceğini gözlemleme-izleme olanağını kazanmıştır. Bu süreç 2010 yılında ilişkiler bozuluncaya değin korunmuştur. |
|
| KRİZİN TETİKLEYİCİSİ | ||||
| KRİZ TETİKLEYİCİSİNİN ŞEKLİ | REJİME İÇ TEHDİT | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAYA İLK TEPKİ | ŞİDDET İÇERMEYEN ASKERİ EYLEMLERİ KAPSAYAN ÇOKLU TEPKİ | |||
| KRİZ YÖNETİM ANALİZ SÜRECİ | KRİZ YÖNETİM EVRESİ | KRİZ BAŞLANGIÇ EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi olan davranışın içinde gerçekleştiği çatışma sürecinin uyaranlarının algılanması, değerlendirilmesine ilişkin evre | Suriye 1979 yılında ilke kez PKK ya destek vermeye başlar. Terör örgütü mensuplarını ülke içine kabul eder. 1998'e kadar çeşitli gelişmeler yaşanır. 1998'de 28 Şubat sürecinin getirdikleriyle birlikte Türkiye Suriyeye karşı terör konusunda sert adımlar atar. |
| TIRMANMA EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi söz ve eylemin gerçekleştiği evre; savunmacı taraf için kriz algısına bağlı olarak tepki verme zorunluluğunun tartışıldığı süreç | 1998 Eylül ayında ilk kez KKK tarafından resmi açıklama ile Suriye'nin teröre verdiği destek eleştirlir. S. Demirel de sert bir şekilde konuyu eleştirerek artık Türkiye'nin Sabrı kalmadığını söyler. | ||
| KRİZ EVRESİ | -Savunmacı tarafın krize özgü tepkisini kararlaştırdığı ve uyguladığı evre; kriz bu evrede yatay veya dikey tırmanabilir. Kriz yönetimi stratejilerine bağlı olarak stres ve gerginliğin yumuşamasına doğru gidiş… | İran ve Mısır arabulucu olmak ister. Ancak Türkiye bunu diplomatik olarak reddeder. Çünkü Suriye üzerinde baskı oluşturmak istemektedir. Kuvvet kullanma tehdidinden faydalanarak zorlayıcı diplomasi stratejisini uygulayan Türkiye Suriye'nin teröre verdiği desteği engellemeye çalışır. | ||
| KRİZ SONRASI EVRE | -Taraflar arasında krizi sonlandıracak girişimlerde başarı sağlandığı takdirde kriz evresi sona erer. Sonrasında ise etkilerin gözlendiği evre başlar. | Türkiye tarafından tırmandırılmış olan kriz tarafların yeni statü oluşturan Adana Protokolünü imzalaması ile sonuçlanmıştır. Bu protokol ile Suriye, topraklarında Türkiye aleyhinde faaliyetlere destek olmama, barındırmama yükümlülüğü altına girmiştir. | ||
| KRİZİN VE KRİZ YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİ | KRİZ YÖNETİM STRATEJİLERİ | ALGILANAN TEHDİDİN CİDDİYETİ | -Karar alıcının "kriz"i tetikleyen söz ve eyleme temel değer, öncelikleri bakımından yüklemiş olduğu önem ve anlamın ölçüsü hakkında bilgi verir. Karar alıcı için tehdit ve saldırı ciddiyeti yüksek ise buna uygun kriz yönetim stratejileri seçilir. | TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜ |
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Krizi tetikleyen eylemi gerçekleştiren tarafın kriz yönetim stratejisi hakkında bilgi verir. | Oldu-bitti | ||
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | -Rakibin kriz sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | Şiddet içermeyen çoklu çözüm | ||
| TÜRKİYE'NİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Türkiye'nin kriz sürecinde uygulamış olduğu kriz yönetim strtejileri hakkında bilgi verir. | Zorlayıcı Diplomasi | ||
| TÜRKİYE'NİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | Türkiye'nin kriz yönetim sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | Şiddet içermeyen ASKERİ-ŞİDDET İÇERMEYEN ÇOKLU | ||
| ŞİDDET SEVİYESİ | -Kriz yönetim sürecinde taraflar arasında askeri şiddetin düzeyi hakkında bilgi verir. Şiddetten kasıt zarar verici silahlı çatışmanın gerçekleşmesidir. | İbret verici güç kullanma tehdidi | ||
| ÜÇÜNCÜ AKTÖRLERİN YAKLAŞIMI | 3. AKTÖR / UA ÖRGÜTLER | 3. AKTÖR MÜDAHİL ÖRGÜT | -Üçüncü aktör olarak hangi uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | |
| 3. AKTÖR ULUSLARARASI ÖRGÜT MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | |||
| 3. AKTÖR / DEVLETLER | 3. AKTÖR DEVLET | -Üçüncü aktör olarak hangi devletlerin, krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | İran ve Mısır | |
| 3. AKTÖR DEVLET MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak devletlerin, krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | Arabulucu olmak isterler. Fakat Türkiye Suriye üzerinde baskı kurmak amacıyla bunu reddeder. Daha sonra bölge ülkelerden destek gelmeyince diplomatik girişimlere yeşil ışık yakar. | ||
| KRİZİN SONUCU | SONUCUN NİTELİĞİ | -Krizin nasıl sonuçlandıırlmış olduğuna ilişkin bilgi verir. | ||
| SONUCUN ŞEKLİ | -Krizin taraflar arasında hangi şekilde sonlandırıldığı hakkında bilgi vermektedir. | Krizi sonlandıran resmi anlaşma taraflar arasında imzalanan Adana Protokolü olmuştur. Bu protokol ile Suriye, topraklarında Türkiye aleyhinde faaliyetlere destek olmama, barındırmama yükümlülüğü altına girdiği gibi gerektiği durumlarda Türkiye’nin Suriye toprakları üzerinde incelemelerde bulunmasına da rıza göstermiştir. | ||
| KRİZ SONRASI STATÜ | -Kriz sonlandırılmış ise kriz sonrası süreçte taraflar arasındaki ilişkilerde nasıl bir statünün ortaya çıktığı hakkında bilgi vermektedir. | Anlaşarak yeni statü | ||
| KAYNAK ÖNERİSİ | REFERANS ADI | |||
| 1 | Fuat Aksu, Türk Dış Politikasında Zorlayıcı Diplomasi, İstanbul: Bağlam, 2008. | |||
| 2 | ||||
| 3 | ||||
| 4 | ||||
| 5 | ||||
| 6 | ||||
| 7 | ||||
| 8 | ||||
| 9 | ||||