| TÜRKİYE DIŞ POLİTİKA KRİZLERİ | ||||
| KRİZ YÖNETİMİ BÜTÜNLEŞİK ÖZET TABLOSU | ||||
| GENEL BİLGİLER | KRİZİN ADI | 1994-1995 Ege Krizi III (casus belli) | -Krizi en iyi tanımlayacak jenerik ismin girilmesi | |
| DIŞ POLİTİKA KRİZİ AKTÖRLERİ | DEVLET | -Krizin doğrudan tarafı olan ülkelerin isimlerinin girilmesi | ||
| KRİZİ TETİKLEYEN BİRİM | DEVLET | -Krizin tetiklenmesine yol açan sözel/eylemsel davranışı kim gerçekleştiriyor? Devlet / Devletdışı | ||
| HÜKÜMET YAPILARI | Türkiye | -Kriz anında mevcut siyasal rejim ve yönetim sistemi hakkında bilgi verilir | Koalisyon | |
| Yunanistan | -Kriz anında mevcut siyasal rejim ve yönetim sistemi hakkında bilgi verilir | |||
| SEÇİLMİŞ KARAR ALMA SÜRECİ AKTÖRLERİ | TÜRKİYE | |||
| DEVLET BAŞKANI | Süleyman Demirel | |||
| BAŞBAKAN | Tansu Çiller | |||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | Erdal İnönü | |||
| SAVUNMA BAKANI | Mehmet Gölhan | |||
| İÇİŞLERİ BAKANI | ||||
| GNKUR BAŞKANI | İ. Hakkı Karadayı | |||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| RAKİP ÜLKE | ||||
| DEVLET BAŞKANI | Konstantinos Stefanopulos | |||
| BAŞBAKAN | Andreas Papandreu | |||
| DIŞİŞLERİ BAKANI | ||||
| SAVUNMA BAKANI | ||||
| İÇİŞLERİ BAKANI | ||||
| GNKUR BAŞKANI | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| BÜYÜKELÇİ/DANIŞMAN/BÜROKRAT/ | ||||
| ÇATIŞMA – KRİZ İLİŞKİSİ | TEKRARLAYAN | -Kriz bir çatışma sürecinde tetikleyici bir sözsel/eylemsel [askeri] girişimin devamında ortaya çıkıyor ise çatışma-kriz ilişkisini açıklayacak bilgi girilir | Ege Denizi uyuşmazlığı içerisinde tetiklenmiş bir krizidir. | |
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | SİYASİ, HUKUKİ | -Çatışmayı krize tetikleyen somut-özgül sözsel/eylemsel davranışın ne olduğu açıkça belirtilir | 1994-1995 EGE DENİZİ KRİZİ YUNANİSTAN 1994 YILINDA UNCLOS’UN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ, YUNANİSTAN’IN KARASULARINI 12 MİLE GENİŞLETEBİLECEĞİ ALGISI | |
| KRİZİN SÜRESİ | KRİZİN TETİKLENME TARİHİ | -Krizi başlatan tetikleyici davranışın ortaya çıktığı tarih açıkça belirtilir | May-95 | |
| KRİZİN SONA ERME TARİHİ | -Krizin sonlanma tarihi açıkça belirtilir | |||
| KRİZİN TİPİ | ||||
| Tarafları Açısından | İki taraflı-Dış Politika | |||
| Çıktığı Coğrafya Açısından | Ege Denizi | |||
| Kriz – Zaman İlişkisi Açısından | Gelişen | |||
| Krizi Çıkaran Tarafın Niyeti Açısından | Algısal Güvenlik | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAY | OLAYIN KATEGORİSİ | Sözlü Eylem | ÖZET: 1994 yılında UNCLOS’un yürürlüğe girmesi ve Yunanistan’ın tutumları neticesinde Türkiye Yunanistan’ın karasularını 12 mile genişleteceği algına kapılmıştır. Bu algısal güvensizlik durumunun neticesi olarak TBMM’de bu konu tartışılmış ve böyle bir durum savaş nedeni sayılacağı görüşülmüştür. Yunanistan’ın açıklamalarının krizi tetiklemesinin ardından Türkiye’nin de konuyu Meclis’te savaş nedeni olarak tartışması krizi tırmandırmıştır. Kriz Yunanistan’ın BM’ye karasularını 6 milde tutacağına güvence vermesiyle yumuşamıştır. Fakat kriz tamamen bitmediği gibi krize özgü uyuşmazlık/çatışma hali de taraflar arasında devam etmektedir. | |
| KRİZİN TETİKLEYİCİSİ | Statü ihlali | |||
| KRİZ TETİKLEYİCİSİNİN ŞEKLİ | Sözlü Eylem | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAYA İLK TEPKİ | Sözlü, Siyasi | |||
| KRİZ YÖNETİM ANALİZ SÜRECİ | KRİZ YÖNETİM EVRESİ | KRİZ BAŞLANGIÇ EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi olan davranışın içinde gerçekleştiği çatışma sürecinin uyaranlarının algılanması, değerlendirilmesine ilişkin evre | 1994 yılında Yunanistan UNCLOS’un onaylanarak yürürlüğe girmesinden sonra Ege Denizinde karasularını 12 mile çıkaracağı algısı yaratmıştır. |
| TIRMANMA EVRESİ | -Krizin tetikleyicisi söz ve eylemin gerçekleştiği evre; savunmacı taraf için kriz algısına bağlı olarak tepki verme zorunluluğunun tartışıldığı süreç | 31 Mayıs 1995’te Yunanistan UNCLOS’a dayanarak karasularını 12 mile genişleteceği yönünde açıklamada bulunmuştur. Bunun üzerinde Türkiye’de algısal güvenlik ikilemi oluşmuştur. Türkiye 8 Haziran 1995’te TBMM’de Yunanistan’ın karasularını 12 mile çıkarmasını casus belli sayacağı üzerinden bir konuşma gerçekleşmiştir. | ||
| KRİZ EVRESİ | – Savunmacı tarafın krize özgü tepkisini kararlaştırdığı ve uyguladığı evre; kriz bu evrede yatay veya dikey tırmanabilir. Kriz yönetimi stratejilerine bağlı olarak stres ve gerginliğin yumuşamasına doğru gidiş. | Yaşanan gerginlik üzerine Yunanistan BM’ye karasuları sınırında 6 mil’de kalacağına dair güvence vermiştir. | ||
| KRİZ SONRASI EVRE | -Taraflar arasında krizi sonlandıracak girişimlerde başarı sağlandığı takdirde kriz evresi sona erer. Sonrasında ise etkilerin gözlendiği evre başlar. | Kriz Yunanistan’ın güvence vermesi ile yumuşamıştır. Ancak Türkiye’nin ‘casus belli’ tartışmasında bir geri adım atılmamıştır. Kriz zamanla unutularak belirsiz bir hale gelse de krize özgü uyuşmazlık ve çatışma sürmektedir. | ||
| KRİZİN VE KRİZ YÖNETİMİNİN ÖZELLİKLERİ | KRİZ YÖNETİM STRATEJİLERİ | ALGILANAN TEHDİDİN CİDDİYETİ | -Karar alıcının “kriz”i tetikleyen söz ve eyleme temel değer, öncelikleri bakımından yüklemiş olduğu önem ve anlamın ölçüsü hakkında bilgi verir. Karar alıcı için tehdit ve saldırı ciddiyeti yüksek ise buna uygun kriz yönetim stratejileri seçilir. | Saygınlık ve hak kaybı |
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Krizi tetikleyen eylemi gerçekleştiren tarafın kriz yönetim stratejisi hakkında bilgi verir. | Sınırlı Tersine Çevrilebilir Tepki | ||
| RAKİBİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | -Rakibin kriz sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | Şiddet içermeyen çoklu çözüm | ||
| TÜRKİYE’NİN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | -Türkiye’nin kriz sürecinde uygulamış olduğu kriz yönetim strtejileri hakkında bilgi verir. | Kırmızı hat çizme | ||
| TÜRKİYE’NİN KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | Türkiye’nin kriz yönetim sürecinde hangi kriz yönetim tekniklerinden yararlandığı hakkında bilgi verir. | Şiddet içermeyen çoklu çözüm | ||
| ŞİDDET SEVİYESİ | -Kriz yönetim sürecinde taraflar arasında askeri şiddetin düzeyi hakkında bilgi verir. Şiddetten kasıt zarar verici silahlı çatışmanın gerçekleşmesidir. | Psikolojik stres ve baskı,İbret verici Güç Kullanma Tehdidi | ||
| ÜÇÜNCÜ AKTÖRLERİN YAKLAŞIMI | 3. AKTÖR / UA ÖRGÜTLER | 3. AKTÖR MÜDAHİL ÖRGÜT | -Üçüncü aktör olarak hangi uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | BM |
| 3. AKTÖR ULUSLARARASI ÖRGÜT MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak uluslararası, bölgesel örgütlerin krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | |||
| 3. AKTÖR / DEVLETLER | 3. AKTÖR DEVLET | -Üçüncü aktör olarak hangi devletlerin, krizi sonlandırmaya yarayacak girişimlerde bulunduğuna ilişkin bilgi verir. | ABD | |
| 3. AKTÖR DEVLET MÜDAHALESİ | -Kriz sürecinde üçüncü aktörler olarak devletlerin, krizi sonlandırmak amacıyla yapmış oldukları girişimlerin niteliği hakkında bilgi verir. | |||
| KRİZİN SONUCU | SONUCUN NİTELİĞİ | -Krizin nasıl sonuçlandıırlmış olduğuna ilişkin bilgi verir. | ||
| SONUCUN ŞEKLİ | -Krizin taraflar arasında hangi şekilde sonlandırıldığı hakkında bilgi vermektedir. | Zamanla unutulma | ||
| KRİZ SONRASI STATÜ | -Kriz sonlandırılmış ise kriz sonrası süreçte taraflar arasındaki ilişkilerde nasıl bir statünün ortaya çıktığı hakkında bilgi vermektedir. | Zımnı uzlaşı | ||
| KAYNAK ÖNERİSİ | REFERANS ADI | |||
| 1 | Sertaç Hami Başeren, Ege Sorunları, Ankara: Tudav, 2006. | |||
| 2 | Fuat Aksu. Türk Yunan İlişkileri: İlişkilerin Yönelimini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir İnceleme, Ankara: SAEMK Yayınları, 2001 | |||
| 3 | Türk-Yunan Uyuşmazlığı, Der. Semih Vaner, İstanbul: Metis Yayınları, 1989 | |||
| 4 | Alexis Heraklides, Yunanistan ve “Doğudan Gelen Tehlike” Türkiye, İstanbul: İletişim Yayınları, 2002 | |||
| 5 | ||||
| 6 | ||||
| 7 | ||||
| 8 | ||||
| 9 | ||||