Kriz analiz ve yönetim sürecinde özgün olayın ayrıntılı bir çözümlemesinin yapılarak anlaşılması, değerlendirilmesi ve uygun strateji ve taktik kararlar ile yönetilmesi gerekir.
Bu nedenle bir kriz halinin yapı sökümü aşağıdaki seçenekler üzerinden yapılarak araştırılabilir….
| KRİZ ANALİZ VE YÖNETİMİ KAVRAM – TERİM TABLOSU | ||||
| ÇATIŞMA-KRİZ İLİŞKİSİ | TEKRARLAYAN ÇATIŞMA ÇATIŞMA (içinde kriz) | SAVAŞ İÇİNDE TEKRARLAYAN ÇATIŞMA (içinde kriz) | TEKRARLANMAYAN ÇATIŞMA (içinde kriz) | |
| ORTAYA ÇIKIŞ ŞEKLİNE GÖRE KRİZ TİPİ | ANİ KRİZ | TEKRARLAYAN KRİZ | UYUYAN KRİZ | |
| GELİŞEN KRİZ | UYUTULAN KRİZ | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN BİRİM | DEVLET | DEVLET DIŞI | ||
| KARAR ALMA YAPISI | TEK PARTİ | KOALİSYON | ASKERİ HÜKÜMET | GEÇİCİ HÜKÜMET |
| PARTİLER ÜSTÜ | AZINLIK HÜKÜMETİ | GECİCİ AZINLIK | GECİCİ KOALİSYON | |
| ÇOĞUNLUK HÜKÜMETİ | TERÖR ÖRGÜTÜ KARAR ALMA YAPISI | STK KARAR ALMA YAPISI | ||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAYIN KATEGORİSİ | SİYASİ – DİPLOMATİK (Political-Diplomatic) | EKONOMİK – GELİŞİMSEL (Economic-Developmental) | İNSANİ | |
| ASKERİ – GÜVENLİK (Military-Security) | HUKUKİ | ÇEVRESEL | ||
| DIŞ DEĞİŞİM | PSİKO-KÜLTÜREL (Cultural-Status) | |||
| KRİZİ ÇIKARAN TARAFIN NİYETİNE [ROLÜNE] GÖRE | TASARLANMIŞ KRİZ | TASARLANMAMIŞ | ALGISAL GÜVEN[SİZ]LİK KRİZİ | |
| KAZA | KASITSIZ / ÖNGÖRÜLMEYEN | MEŞRUİYET | ||
| KRİZİN TETİKLEYİCİSİ | SÖZLÜ EYLEM (Verbal Act) | SİYASİ EYLEM (Political Act) | EKONOMİK EYLEM (Economic Act) | |
| DIŞ DEĞİŞİM (External Change) | REJİME İC TEHDİT (Internal Verbal or Physical Challenge to Regime or Elite) | ŞİDDET İÇERMEYEN ASKERİ (Non -vioelent Military Act) | ||
| ŞİDDET İÇERMEYEN DİĞER (Other Non-violent Act) | DOLAYLI ŞİDDET (Indirect Violent Act) | DOĞRUDAN ŞİDDET (Violent Act) | ||
| KRİZ TETİKLEYİCİSİNİN ŞEKLİ | (S) ANLAŞMA İHLALİ | (S) TEHDİT | (S) SUCLAMA | (S) YIPRATMA |
| (S) YIKICI FAALİYET | (S) DÜŞMANLA İTTİFAK | (S) DİPLOMATİK İLİŞKİ KESİLMESİ | (S) PROTESTO | |
| (S) STATÜ BELİRSİZLİĞİ | (S) FİİLİ DURUM YARATMA | (S) STATÜ İHLALİ | ||
| (ŞİA) GÜÇ GÖSTERİSİ | (ŞİA) SAVAŞ MANEVRALARI | (ŞİA) ASKERİ HAREKETLİLİK | (ŞİA) SALDIRI POZİSYONU ALMA | |
| (DŞ) SINIR ÇATIŞMALARI | (DŞ) SINIRLI GÜÇLE SINIR İHLALİ | (DŞ) HAVA SAHASI İHLALİ | (DŞ) GEMİ BATIRMA | |
| (DŞ) HAVA-DENİZ OLAYI | (DŞ) GENİŞ HEDEFLİ BOMBALAMA | (DŞ) GENİŞ KAPSAMLI ASKERİ SALDIRI | (DŞ) SAVAŞ | |
| (E) AMBARGO | (E) DEVLETLEŞTİRME | (E) KAYNAKLARIN KESİLMESİ | (E) DAMPİNG | |
| (DD) İSTİHBARAT RAPORLARI | (DD) SİLAHLANMA | (DD) SİSTEMDEKİ DEĞİŞİM | (DD) MEŞRULUK SORGULANMASI | |
| (RİT) MEDYANIN KIŞKIRTMASI | (RİT) YENİ REJİM İLANI | (RİT) HÜKÜMETİN DÜŞMESİ | (RİT) DARBE | |
| (RİT) SABOTAJ EYLEMLERİ | (RİT) TERÖR EYLEMLERİ (Terrorist actions) | (RİT) SUİKAST | (RİT) KARIŞIKLIK (RIOT) | |
| (RİT) GÖSTERİLER | (RİT) GREV | (RİT) SIKIYÖNETİM | (RİT) TUTUKLAMALAR | |
| (RİT) İSYAN VE AYAKLANMA | (RİT) İDAM | |||
| (DLŞ) BİR BAŞKA ÜLKEDE İSYAN CIKARMA | (DLŞ) DOST, MÜTTEFİK BİR BAŞKA DEVLETE KARŞI KUVVET KULLANIMI | (İ) BUYUK GOC HAREKETİ | ||
| (İ) SIĞINMA TALEBİ | (İ) BEKLENMEDİK KAZA | |||
| KRİZİ TETİKLEYEN OLAYA İLK TEPKİ | EYLEMSİZLİK / KARŞILIK VERMEME | SÖZLÜ TEPKİ | SİYASİ TEPKİ | ŞİDDET İÇEREN ASKERİ TEPKİ (VIOLENT MILITARY ACT) |
| EKONOMİK TEPKİ | ŞİDDET İÇERMEYEN DİĞER TEPKİ (NONVIOLENT OTHER ACT) | ŞİDDET İÇERMEYEN ASKERİ TEPKİ (NONVIOLENT MILITARY ACT) | ŞİDDET İÇEREN ASKERİ EYLEMLERİ KAPSAYAN ÇOKLU TEPKİ | |
| ŞİDDET İÇERMEYEN ASKERİ EYLEMLERİ KAPSAYAN ÇOKLU TEPKİ | ||||
| ALGILANAN TEHDİDİN CİDDİYETİ (E) | DİĞER [Tehditler] (Other Threats) | SINIRLI ASKERİ [Tehdit] | EKONOMİK [Tehdit] | SİYASİ [Tehdit] |
| TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜ (Threat to Territorial Integrity) | BASKI [Tehditi] | AĞIR HASAR | VARLIĞA YÖNELİK [Tehdit) | |
| SAYGINLIK VE HAK KAYBI | ULUSLARARASI SİSTEM VE/YA BÖLGESEL ALT SİSTEMDE ETKİ KAYBI | |||
| SAVUNMACI KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | ZORLAYICI DİPLOMASİ (COERCIVE DIPLOMACY) | SINIRLI TIRMANDIRMA STRATEJİSİ (LIMITED ESCALATION) | DİŞE DİŞ (TIT FOR TAT) | KAPASİTE TESTİ STRATEJİSİ (TEST OF CAPACITIES) |
| KIRMIZI ÇİZGİ STRATEJİSİ (DRAWING A LINE) | TAAHHÜTLERİ YERİNE GETİRME (CONVEYING COMMITMENT AND RESOLVE) | ZAMAN KAZANMA STRATEJİSİ (BUYING TIME ) | BELİRSİZ – KARARSIZ | |
| SALDIRGAN KRİZ YÖNETİM STRATEJİSİ | ŞANTAJ (Blackmail) | YIPRATMA STRATEJİSİ (Attrition) | SINAMA (Limited, Reversible Probe) | KONTROLLÜ BASKI STRATEJİSİ (Controlled Pressure) |
| OLDUBİTTİ (Fait Accompli) | BELİRSİZ – KARARSIZ | |||
| KRİZ YÖNETİM TEKNİĞİ | MÜZAKERE | YARGI-TAHKİM | ARABULUCULUK | ŞİDDET İÇERMEYEN ÇÖZÜM |
| ASKERİ OLMAYAN BASKI | ŞİDDET İÇERMEYEN-ASKERİ | ŞİDDET İÇEREN ÇÖZÜM | ÜÇÜNCÜ AKTÖR DESTEĞİ | |
| ŞİDDET SEVİYESİ (H) | ŞİDDET UNSURU YOK | SALDIRGAN KUVVET KULLANMA | İBRET VERİCİ KUVVET KULLANMA | KÜÇÜK ÇATIŞMA |
| CİDDİ ÇATIŞMA | SAVAŞ | PSİKOLOJİK STRES VE BASKI YARATMA | ||
| 3. AKTÖR ULUSLARARASI ÖRGÜT | BM/GÜVENLİK KONSEYİ | AVRUPA BİRLİĞİ | AGİT | AVRUPA KONSEYİ |
| NATO | ARAP LİGİ | ULUSLARARASI ADALET DİVANI | BAĞDAT PAKTI | |
| MİLLETLER CEMİYETİ | MİLLETLERARASI DAİMİ ADALET DİVANI | BALKAN ANTANTI | SADABAT PAKTI | |
| 3. AKTÖR DEVLETLER | ABD | SSCB | RUSYA | İNGİLTERE |
| İTALYA | MISIR | İRAN | FRANSA | |
| YUNANİSTAN | BULGARİSTAN | |||
| 3.AKTÖR MÜDAHALESİ | ASKERİ-SİYASİ DESTEK | MORAL DESTEK | SONUÇSUZ MÜZAKERELER | SORUŞTURMA |
| DOSTANE GİRİŞİM | KINAMA | EYLEM ÇAĞRISI | ARABULUCULUK | |
| YOK | DİĞER | TAHKİM | YAPTIRIM | |
| ACİL ASKERİ GÜÇ | GÖZLEMCİ | |||
| SONUCUN NİTELİĞİ | ÜSTÜNLÜK SAĞLAYICI | UZLAŞI | YENİLGİ | |
| BELİRSİZ | ZIMNİ UZLAŞI | |||
| SONUCUN ŞEKLİ | RESMİ ANLAŞMA | YARI RESMİ ANLAŞMA | TEK TARAFLI ANLAŞMA | ZAMANLA UNUTULMA |
| TEK TARAFLI DEKLARASYON | KARŞILIKLI DEKLARASYON | |||
| KRİZ SONRASI STATÜ | STATÜKO ANTE | ANLAŞARAK YENİ STATÜ | ZIMNİ YENİ STATÜ | |