Mücahit BEKTAŞ, “Türkiye’nin Dış Politikası’nda “Kıbrıs Sorunu”: Kriz Yönetimi Stratejisi Açısından Bir İnceleme”, Harp Akademileri SAREN,(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 2013.

ÖZET

1963-1964, 1967 ve 1974 Kıbrıs krizleri sırasında Türkiye özelinde karar alma sürecinde etkili olan temel aktörlerin kriz durumlarındaki davranış kalıpları ve kullandıkları araçlar analiz edilerek Türk Dış Politikası’nın temel özellikleri ve kriz yönetim kültürü anlaşılmaya çalışılmıştır. Türkiye’nin bu krizler sırasında nasıl bir dış politika karar verme sürecine sahip olduğu ve bu krizler sırasında kararlarını hangi öncelik ve kıstaslara göre verdiği, hangi araçlardan yararlandığı saptanmıştır. 

1963-1964, 1967 ve 1974 Kıbrıs krizleri Türkiye’nin kriz yönetim kültürü açısından karşılaştırmalı analize tabi tutulmuş ve Kıbrıs sorununun süreçsel bütünlüğü de göz önünde bulundurularak o döneme ait karar alma süreçlerine ilişkin genel bir perspektif ortaya konmuştur.

Ayrıca bu krizler sırasında uygulanan kriz yönetim stratejilerinin Türk Dış Politikası açısından ne tür sonuçlar doğurduğu da irdelenmiştir. Böylelikle Kıbrıs sorunu özelinde Türk Dış Politikası’nın kriz durumlarını yönetmedeki yeterliliği ve etkinliği değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmada krizler sırasında liderin rolünün ve etkisinin, ulusal/uluslararası kamuoyu ve medyanın etkisinin, kriz yönetiminde ulusal güç kapasitesinin karar alma seçeneklerine etkisinin, üçüncü aktörlerin etkisinin ve meşruiyet tartışmalarının kriz sırasında alınan kararlara ve kullanılan araç ve yöntemlere olan etkisinin ortaya konması amaçlanmıştır.

Tartışmaya geçmeden önce, Neoklasik Realizm yaklaşımı ve dış politika analizi konusu ele alınmış, sonrasında ise, kriz kavramı, kriz analizi, kriz yönetimi, kriz yönetim stratejileri ve kriz yönetiminin başarısını etkileyen faktörler irdelenmiştir. Bu bağlamda 1963-1964 Kıbrıs krizi, 1967 Kıbrıs krizi ve 1974 Kıbrıs krizi kavramsal ve kuramsal çerçevede belirtilen kavramlar ve yaklaşımlar doğrultusunda analiz edilmiştir. Son bölümde ise, belirtilen üç krizin karşılaştırmalı analizi yapılmıştır. Türkiye açısından bu krizleri yönetme biçimi birbirinden farklılıklar göstermiştir. 1963-1964 ve 1967 Kıbrıs krizleri kuvvet kullanma tehdidinden yararlanılarak çözülmüş iken, 1974 Kıbrıs krizi Türkiye’nin Kıbrıs’a askeri bir müdahalesi ile çözülmüş ve Türkiye tarafından sınırlı bir askeri güç kullanımı söz konusu olmuştur.